Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

aliquam- plūres

  • 1 aliquid

    ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;

    oftener aliquis,

    id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
    I.
    A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):

    Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,

    Plaut. Most. 1, 1, 65:

    hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,

    Ter. Hec. 4, 4, 30:

    utinam modo agatur aliquid!

    Cic. Att. 3, 15:

    aliquid facerem, ut hoc ne facerem,

    I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:

    fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,

    Cic. Phil. 1, 3:

    quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,

    id. Off. 2, 7, 24:

    quod motum adfert alicui,

    to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:

    nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,

    any thing, Vulg. Act. 17, 25:

    non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,

    Cic. Marcell. 6 fin.:

    in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,

    Quint. 4, 2, 67:

    sunt aliqua epistulis eorum inserta,

    Tac. Or. 25:

    laudare aliqua, ferre quaedam,

    Quint. 2, 4, 12:

    quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:

    nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?

    Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:

    Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,

    Ov. M. 10, 560:

    si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,

    id. ib. 4, 326.—
    B.
    Not unfrequently with adj.:

    Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,

    Plaut. Ps. 1, 5, 156:

    novum aliquid advertere,

    Tac. A. 15, 30:

    judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,

    Cic. Sen. 13, 43:

    mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,

    in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:

    dignum aliquid elaborare,

    Tac. Or. 9:

    aliquid improvisum, inopinatum,

    Liv. 27, 43:

    aliquid exquisitum,

    Tac. A. 12, 66:

    aliquid illustre et dignum memoriā,

    id. Or. 20:

    sanctum aliquid et providum,

    id. G. 8:

    insigne aliquid faceret eis,

    Ter. Eun. 5, 5, 31:

    aliquid magnum,

    Verg. A. 9, 186, and 10, 547:

    quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,

    Vulg. Act. 8, 9:

    majus aliquid et excelsius,

    Tac. A. 3, 53:

    melius aliquid,

    Vulg. Heb. 11, 40:

    deterius aliquid,

    ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:

    ad unum aliquem confugiebant,

    Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;

    effert se, si unum aliquid adfert,

    id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:

    aliquis unus pluresve divitiores,

    id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:

    cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?

    that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
    C.
    Partitive with ex, de, or the gen.:

    aliquis ex vobis,

    Cic. Cael. 3:

    aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,

    Plin. 13, 3, 4, § 22:

    ex principibus aliquis,

    Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:

    aliquis de tribus nobis,

    Cic. Leg. 3, 7:

    si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:

    suorum aliquis,

    Cic. Phil. 8, 9:

    exspectabam aliquem meorum,

    id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:

    trium rerum aliqua consequemur,

    Cic. Part. 8, 30:

    impetratum ab aliquo vestrūm,

    Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:

    principum aliquis,

    Tac. G. 13:

    cum popularibus et aliquibus principum,

    Liv. 22, 13:

    horum aliquid,

    Vulg. Lev. 15, 10.—
    D.
    Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:

    aliquid pugnae,

    Plaut. Capt. 3, 4, 54:

    vestimenti aridi,

    id. Rud. 2, 6, 16:

    consilii,

    id. Ep. 2, 2, 71:

    monstri,

    Ter. And. 1, 5, 15:

    scitamentorum,

    Plaut. Men. 1, 3, 26:

    armorum,

    Tac. G. 18:

    boni,

    Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:

    aequi,

    Ter. Ad. 2, 1, 33:

    mali,

    Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:

    novi,

    Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:

    potionis,

    Plaut. Men. 5, 2, 22:

    virium,

    Cic. Fam. 11, 18:

    falsi,

    id. Caecin. 1, 3:

    vacui,

    Quint. 10, 6, 1:

    mdefensi,

    Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:

    aliquo loci morari,

    Dig. 18, 7, 1.—
    E.
    Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:

    asperius locutus est aliquid aliquando,

    id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:

    non despero fore aliquem aliquando,

    id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
    F.
    In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:

    si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,

    Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:

    Quod si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39:

    si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,

    Cic. de Or. 2, 59:

    si quis vobis aliquid dixerit,

    Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:

    si aliquem, cui narraret, habuisset,

    Cic. Lael. 23, 88:

    si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,

    id. ib. 8, 27:

    cui (puero) si aliquid erit,

    id. Fam. 14, 1:

    nisi alicui suorum negotium daret,

    Nep. Dion, 8, 2:

    si aliquid eorum praestitit,

    Liv. 24, 8.—
    G.
    In negative clauses with ne:

    Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,

    Cic. Mil. 24, 66:

    ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,

    Nep. Epam. 4, 4:

    ne alicui dicerent,

    Vulg. Luc. 8, 46.—
    H.
    In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:

    me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,

    Ter. Ad. 4, 4, 27.—
    I.
    In Verg. once with the second person sing.:

    Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,

    Verg. A. 4, 625.
    In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
    aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:

    nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,

    Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;

    Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,

    Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:

    num igitur aliquis dolor in corpore est?

    id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:

    ut aliquis nos deus tolleret,

    id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:

    si deus aliquis vitas repente mutāsset,

    Tac. Or. 41 Halm:

    sic est aliquis oratorum campus,

    id. ib. 39 id.:

    sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,

    id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
    II.
    Esp.
    A.
    With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:

    dum aliud aliquid flagitii conficiat,

    Ter. Phorm. 5, 2, 5:

    potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,

    Cic. Fragm. B. VI. 21:

    ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,

    id. Div. in Caecil. 6, 22:

    non est in alio aliquo salus,

    Vulg. Act. 4, 12:

    aliquid aliud promittere,

    Petr. 10, 5 al. —
    B.
    And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:

    vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,

    Cic. Brut. 44:

    aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,

    Liv. 34, 38:

    cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,

    Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;

    et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,

    Suet. Tib. 47.—
    C.
    In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):

    non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,

    Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
    1.
    Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:

    atque fac, ut me velis esse aliquem,

    Cic. Att. 3, 15 fin.:

    aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,

    Juv. 1, 73:

    an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?

    Cic. Tusc. 5, 36, 104:

    exstitit Theodas dicens se esse aliquem,

    Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:

    ego quoque aliquid sum,

    id. Fam. 6, 18:

    qui videbantur aliquid esse,

    Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):

    sed, etc.,

    Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:

    est aliquid nupsisse Jovi,

    Ov. F. 6, 27:

    Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,

    id. M. 13, 241:

    est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,

    Juv. 3, 230:

    omina sunt aliquid,

    Ov. Am. 1, 12, 3; so,

    crimen abesse,

    id. F. 1, 484:

    Sunt aliquid Manes,

    Prop. 5, 7, 1:

    est aliquid eloquentia,

    Quint. 1, prooem. fin.
    2.
    Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:

    diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,

    Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:

    Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
    3.
    In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:

    mane, aliquid fiet, ne abi,

    id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
    D.
    Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):

    idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,

    Quint. 1, 6, 13 Halm.—
    E.
    Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;

    7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,

    Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
    F.
    It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:

    praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,

    Cic. Off. 2, 7, 25:

    sunt quibus in satirā videar nimis acer,

    Hor. S. 2, 1, 1:

    sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,

    Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
    G.
    Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:

    Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,

    Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
    A.
    ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:

    illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,

    Cic. Deiot. 13, 35:

    si in me aliquid offendistis,

    at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:

    quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,

    somewhat, Caes. B. G. 1, 40:

    Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,

    Liv. 31, 29:

    Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?

    Verg. A. 10, 84:

    neque circumcisio aliquid valet,

    Vulg. Gal. 6, 15:

    perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,

    Liv. 41, 2:

    aliquid et spatio fessus,

    Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
    B.
    ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
    1.
    Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:

    ut aliquo ex urbe amoveas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 94:

    aliquo abicere,

    Ter. Ad. 4, 7, 26:

    concludere,

    id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):

    ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 17:

    demigrandum potius aliquo est quam, etc.,

    id. Dom. 100:

    aliquem aliquo impellere,

    id. Vatin. 15:

    aliquo exire,

    id. Q. Fr. 3, 1:

    aliquo advenire vel sicunde discedere,

    Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:

    in angulum Aliquo abire,

    Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:

    aliquem rus aliquo educere,

    Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
    2.
    With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):

    dum proficiscor aliquo,

    Ter. And. 2, 1, 28:

    at certe ut hinc concedas aliquo,

    id. Heaut. 3, 3, 11:

    si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
    C.
    ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
    1.
    Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
    a.
    Absol.:

    ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,

    Cic. Clu. 9, 25:

    Aristum Athenis audivit aliquam diu,

    id. Ac. 1, 3, 12:

    in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,

    Nep. Con. 5, 3;

    id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,

    Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
    b.
    Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:

    pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,

    Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:

    quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,

    Caes. B. G. 1, 40, 6:

    controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,

    Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,

    Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
    * c.
    With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:

    exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,

    Suet. Caes. 82. —
    d.
    Meton., for a long distance; most freq. of rivers:

    Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,

    Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:

    deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,

    Mel. 1, 13.—
    2.
    Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):

    sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:

    aliquammultis diebus decumbo,

    App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:

    sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,

    App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:

    aliquam pluribus et amarioribus perorantem,

    Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
    D.
    ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
    1.
    Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):

    antevenito aliquā aliquos,

    Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

    si quā evasissent aliquā,

    Liv. 26, 27, 12.—
    2.
    Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:

    aliquid aliquā sentire,

    Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:

    aliquid aliquā resciscere,

    Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:

    aliquā obesse,

    App. Mag. p. 295, 17.—
    E.
    ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:

    Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,

    Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
    The forms aliqua, neutr.
    plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

    Lewis & Short latin dictionary > aliquid

  • 2 aliquis

    ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;

    oftener aliquis,

    id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
    I.
    A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):

    Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,

    Plaut. Most. 1, 1, 65:

    hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,

    Ter. Hec. 4, 4, 30:

    utinam modo agatur aliquid!

    Cic. Att. 3, 15:

    aliquid facerem, ut hoc ne facerem,

    I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:

    fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,

    Cic. Phil. 1, 3:

    quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,

    id. Off. 2, 7, 24:

    quod motum adfert alicui,

    to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:

    nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,

    any thing, Vulg. Act. 17, 25:

    non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,

    Cic. Marcell. 6 fin.:

    in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,

    Quint. 4, 2, 67:

    sunt aliqua epistulis eorum inserta,

    Tac. Or. 25:

    laudare aliqua, ferre quaedam,

    Quint. 2, 4, 12:

    quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:

    nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?

    Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:

    Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,

    Ov. M. 10, 560:

    si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,

    id. ib. 4, 326.—
    B.
    Not unfrequently with adj.:

    Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,

    Plaut. Ps. 1, 5, 156:

    novum aliquid advertere,

    Tac. A. 15, 30:

    judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,

    Cic. Sen. 13, 43:

    mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,

    in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:

    dignum aliquid elaborare,

    Tac. Or. 9:

    aliquid improvisum, inopinatum,

    Liv. 27, 43:

    aliquid exquisitum,

    Tac. A. 12, 66:

    aliquid illustre et dignum memoriā,

    id. Or. 20:

    sanctum aliquid et providum,

    id. G. 8:

    insigne aliquid faceret eis,

    Ter. Eun. 5, 5, 31:

    aliquid magnum,

    Verg. A. 9, 186, and 10, 547:

    quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,

    Vulg. Act. 8, 9:

    majus aliquid et excelsius,

    Tac. A. 3, 53:

    melius aliquid,

    Vulg. Heb. 11, 40:

    deterius aliquid,

    ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:

    ad unum aliquem confugiebant,

    Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;

    effert se, si unum aliquid adfert,

    id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:

    aliquis unus pluresve divitiores,

    id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:

    cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?

    that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
    C.
    Partitive with ex, de, or the gen.:

    aliquis ex vobis,

    Cic. Cael. 3:

    aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,

    Plin. 13, 3, 4, § 22:

    ex principibus aliquis,

    Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:

    aliquis de tribus nobis,

    Cic. Leg. 3, 7:

    si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:

    suorum aliquis,

    Cic. Phil. 8, 9:

    exspectabam aliquem meorum,

    id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:

    trium rerum aliqua consequemur,

    Cic. Part. 8, 30:

    impetratum ab aliquo vestrūm,

    Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:

    principum aliquis,

    Tac. G. 13:

    cum popularibus et aliquibus principum,

    Liv. 22, 13:

    horum aliquid,

    Vulg. Lev. 15, 10.—
    D.
    Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:

    aliquid pugnae,

    Plaut. Capt. 3, 4, 54:

    vestimenti aridi,

    id. Rud. 2, 6, 16:

    consilii,

    id. Ep. 2, 2, 71:

    monstri,

    Ter. And. 1, 5, 15:

    scitamentorum,

    Plaut. Men. 1, 3, 26:

    armorum,

    Tac. G. 18:

    boni,

    Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:

    aequi,

    Ter. Ad. 2, 1, 33:

    mali,

    Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:

    novi,

    Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:

    potionis,

    Plaut. Men. 5, 2, 22:

    virium,

    Cic. Fam. 11, 18:

    falsi,

    id. Caecin. 1, 3:

    vacui,

    Quint. 10, 6, 1:

    mdefensi,

    Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:

    aliquo loci morari,

    Dig. 18, 7, 1.—
    E.
    Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:

    asperius locutus est aliquid aliquando,

    id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:

    non despero fore aliquem aliquando,

    id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
    F.
    In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:

    si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,

    Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:

    Quod si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39:

    si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,

    Cic. de Or. 2, 59:

    si quis vobis aliquid dixerit,

    Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:

    si aliquem, cui narraret, habuisset,

    Cic. Lael. 23, 88:

    si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,

    id. ib. 8, 27:

    cui (puero) si aliquid erit,

    id. Fam. 14, 1:

    nisi alicui suorum negotium daret,

    Nep. Dion, 8, 2:

    si aliquid eorum praestitit,

    Liv. 24, 8.—
    G.
    In negative clauses with ne:

    Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,

    Cic. Mil. 24, 66:

    ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,

    Nep. Epam. 4, 4:

    ne alicui dicerent,

    Vulg. Luc. 8, 46.—
    H.
    In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:

    me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,

    Ter. Ad. 4, 4, 27.—
    I.
    In Verg. once with the second person sing.:

    Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,

    Verg. A. 4, 625.
    In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
    aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:

    nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,

    Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;

    Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,

    Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:

    num igitur aliquis dolor in corpore est?

    id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:

    ut aliquis nos deus tolleret,

    id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:

    si deus aliquis vitas repente mutāsset,

    Tac. Or. 41 Halm:

    sic est aliquis oratorum campus,

    id. ib. 39 id.:

    sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,

    id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
    II.
    Esp.
    A.
    With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:

    dum aliud aliquid flagitii conficiat,

    Ter. Phorm. 5, 2, 5:

    potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,

    Cic. Fragm. B. VI. 21:

    ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,

    id. Div. in Caecil. 6, 22:

    non est in alio aliquo salus,

    Vulg. Act. 4, 12:

    aliquid aliud promittere,

    Petr. 10, 5 al. —
    B.
    And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:

    vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,

    Cic. Brut. 44:

    aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,

    Liv. 34, 38:

    cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,

    Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;

    et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,

    Suet. Tib. 47.—
    C.
    In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):

    non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,

    Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
    1.
    Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:

    atque fac, ut me velis esse aliquem,

    Cic. Att. 3, 15 fin.:

    aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,

    Juv. 1, 73:

    an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?

    Cic. Tusc. 5, 36, 104:

    exstitit Theodas dicens se esse aliquem,

    Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:

    ego quoque aliquid sum,

    id. Fam. 6, 18:

    qui videbantur aliquid esse,

    Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):

    sed, etc.,

    Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:

    est aliquid nupsisse Jovi,

    Ov. F. 6, 27:

    Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,

    id. M. 13, 241:

    est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,

    Juv. 3, 230:

    omina sunt aliquid,

    Ov. Am. 1, 12, 3; so,

    crimen abesse,

    id. F. 1, 484:

    Sunt aliquid Manes,

    Prop. 5, 7, 1:

    est aliquid eloquentia,

    Quint. 1, prooem. fin.
    2.
    Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:

    diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,

    Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:

    Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
    3.
    In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:

    mane, aliquid fiet, ne abi,

    id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
    D.
    Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):

    idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,

    Quint. 1, 6, 13 Halm.—
    E.
    Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;

    7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,

    Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
    F.
    It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:

    praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,

    Cic. Off. 2, 7, 25:

    sunt quibus in satirā videar nimis acer,

    Hor. S. 2, 1, 1:

    sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,

    Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
    G.
    Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:

    Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,

    Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
    A.
    ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:

    illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,

    Cic. Deiot. 13, 35:

    si in me aliquid offendistis,

    at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:

    quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,

    somewhat, Caes. B. G. 1, 40:

    Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,

    Liv. 31, 29:

    Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?

    Verg. A. 10, 84:

    neque circumcisio aliquid valet,

    Vulg. Gal. 6, 15:

    perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,

    Liv. 41, 2:

    aliquid et spatio fessus,

    Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
    B.
    ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
    1.
    Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:

    ut aliquo ex urbe amoveas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 94:

    aliquo abicere,

    Ter. Ad. 4, 7, 26:

    concludere,

    id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):

    ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 17:

    demigrandum potius aliquo est quam, etc.,

    id. Dom. 100:

    aliquem aliquo impellere,

    id. Vatin. 15:

    aliquo exire,

    id. Q. Fr. 3, 1:

    aliquo advenire vel sicunde discedere,

    Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:

    in angulum Aliquo abire,

    Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:

    aliquem rus aliquo educere,

    Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
    2.
    With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):

    dum proficiscor aliquo,

    Ter. And. 2, 1, 28:

    at certe ut hinc concedas aliquo,

    id. Heaut. 3, 3, 11:

    si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
    C.
    ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
    1.
    Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
    a.
    Absol.:

    ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,

    Cic. Clu. 9, 25:

    Aristum Athenis audivit aliquam diu,

    id. Ac. 1, 3, 12:

    in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,

    Nep. Con. 5, 3;

    id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,

    Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
    b.
    Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:

    pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,

    Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:

    quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,

    Caes. B. G. 1, 40, 6:

    controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,

    Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,

    Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
    * c.
    With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:

    exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,

    Suet. Caes. 82. —
    d.
    Meton., for a long distance; most freq. of rivers:

    Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,

    Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:

    deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,

    Mel. 1, 13.—
    2.
    Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):

    sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:

    aliquammultis diebus decumbo,

    App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:

    sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,

    App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:

    aliquam pluribus et amarioribus perorantem,

    Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
    D.
    ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
    1.
    Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):

    antevenito aliquā aliquos,

    Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

    si quā evasissent aliquā,

    Liv. 26, 27, 12.—
    2.
    Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:

    aliquid aliquā sentire,

    Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:

    aliquid aliquā resciscere,

    Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:

    aliquā obesse,

    App. Mag. p. 295, 17.—
    E.
    ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:

    Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,

    Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
    The forms aliqua, neutr.
    plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

    Lewis & Short latin dictionary > aliquis

  • 3 aliquod

    ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;

    oftener aliquis,

    id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
    I.
    A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):

    Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,

    Plaut. Most. 1, 1, 65:

    hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,

    Ter. Hec. 4, 4, 30:

    utinam modo agatur aliquid!

    Cic. Att. 3, 15:

    aliquid facerem, ut hoc ne facerem,

    I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:

    fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,

    Cic. Phil. 1, 3:

    quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,

    id. Off. 2, 7, 24:

    quod motum adfert alicui,

    to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:

    nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,

    any thing, Vulg. Act. 17, 25:

    non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,

    Cic. Marcell. 6 fin.:

    in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,

    Quint. 4, 2, 67:

    sunt aliqua epistulis eorum inserta,

    Tac. Or. 25:

    laudare aliqua, ferre quaedam,

    Quint. 2, 4, 12:

    quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:

    nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?

    Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:

    Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,

    Ov. M. 10, 560:

    si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,

    id. ib. 4, 326.—
    B.
    Not unfrequently with adj.:

    Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,

    Plaut. Ps. 1, 5, 156:

    novum aliquid advertere,

    Tac. A. 15, 30:

    judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,

    Cic. Sen. 13, 43:

    mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,

    in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:

    dignum aliquid elaborare,

    Tac. Or. 9:

    aliquid improvisum, inopinatum,

    Liv. 27, 43:

    aliquid exquisitum,

    Tac. A. 12, 66:

    aliquid illustre et dignum memoriā,

    id. Or. 20:

    sanctum aliquid et providum,

    id. G. 8:

    insigne aliquid faceret eis,

    Ter. Eun. 5, 5, 31:

    aliquid magnum,

    Verg. A. 9, 186, and 10, 547:

    quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,

    Vulg. Act. 8, 9:

    majus aliquid et excelsius,

    Tac. A. 3, 53:

    melius aliquid,

    Vulg. Heb. 11, 40:

    deterius aliquid,

    ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:

    ad unum aliquem confugiebant,

    Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;

    effert se, si unum aliquid adfert,

    id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:

    aliquis unus pluresve divitiores,

    id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:

    cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?

    that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
    C.
    Partitive with ex, de, or the gen.:

    aliquis ex vobis,

    Cic. Cael. 3:

    aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,

    Plin. 13, 3, 4, § 22:

    ex principibus aliquis,

    Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:

    aliquis de tribus nobis,

    Cic. Leg. 3, 7:

    si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:

    suorum aliquis,

    Cic. Phil. 8, 9:

    exspectabam aliquem meorum,

    id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:

    trium rerum aliqua consequemur,

    Cic. Part. 8, 30:

    impetratum ab aliquo vestrūm,

    Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:

    principum aliquis,

    Tac. G. 13:

    cum popularibus et aliquibus principum,

    Liv. 22, 13:

    horum aliquid,

    Vulg. Lev. 15, 10.—
    D.
    Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:

    aliquid pugnae,

    Plaut. Capt. 3, 4, 54:

    vestimenti aridi,

    id. Rud. 2, 6, 16:

    consilii,

    id. Ep. 2, 2, 71:

    monstri,

    Ter. And. 1, 5, 15:

    scitamentorum,

    Plaut. Men. 1, 3, 26:

    armorum,

    Tac. G. 18:

    boni,

    Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:

    aequi,

    Ter. Ad. 2, 1, 33:

    mali,

    Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:

    novi,

    Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:

    potionis,

    Plaut. Men. 5, 2, 22:

    virium,

    Cic. Fam. 11, 18:

    falsi,

    id. Caecin. 1, 3:

    vacui,

    Quint. 10, 6, 1:

    mdefensi,

    Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:

    aliquo loci morari,

    Dig. 18, 7, 1.—
    E.
    Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:

    asperius locutus est aliquid aliquando,

    id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:

    non despero fore aliquem aliquando,

    id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
    F.
    In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:

    si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,

    Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:

    Quod si de iis aliqui remanserint,

    Vulg. Lev. 26, 39:

    si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,

    Cic. de Or. 2, 59:

    si quis vobis aliquid dixerit,

    Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:

    si aliquem, cui narraret, habuisset,

    Cic. Lael. 23, 88:

    si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,

    id. ib. 8, 27:

    cui (puero) si aliquid erit,

    id. Fam. 14, 1:

    nisi alicui suorum negotium daret,

    Nep. Dion, 8, 2:

    si aliquid eorum praestitit,

    Liv. 24, 8.—
    G.
    In negative clauses with ne:

    Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,

    Cic. Mil. 24, 66:

    ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,

    Nep. Epam. 4, 4:

    ne alicui dicerent,

    Vulg. Luc. 8, 46.—
    H.
    In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:

    me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,

    Ter. Ad. 4, 4, 27.—
    I.
    In Verg. once with the second person sing.:

    Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,

    Verg. A. 4, 625.
    In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
    aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:

    nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,

    Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;

    Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,

    Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:

    num igitur aliquis dolor in corpore est?

    id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:

    ut aliquis nos deus tolleret,

    id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:

    si deus aliquis vitas repente mutāsset,

    Tac. Or. 41 Halm:

    sic est aliquis oratorum campus,

    id. ib. 39 id.:

    sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,

    id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
    II.
    Esp.
    A.
    With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:

    dum aliud aliquid flagitii conficiat,

    Ter. Phorm. 5, 2, 5:

    potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,

    Cic. Fragm. B. VI. 21:

    ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,

    id. Div. in Caecil. 6, 22:

    non est in alio aliquo salus,

    Vulg. Act. 4, 12:

    aliquid aliud promittere,

    Petr. 10, 5 al. —
    B.
    And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:

    vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,

    Cic. Brut. 44:

    aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,

    Liv. 34, 38:

    cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,

    Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;

    et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,

    Suet. Tib. 47.—
    C.
    In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):

    non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,

    Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
    1.
    Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:

    atque fac, ut me velis esse aliquem,

    Cic. Att. 3, 15 fin.:

    aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,

    Juv. 1, 73:

    an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?

    Cic. Tusc. 5, 36, 104:

    exstitit Theodas dicens se esse aliquem,

    Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:

    ego quoque aliquid sum,

    id. Fam. 6, 18:

    qui videbantur aliquid esse,

    Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):

    sed, etc.,

    Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:

    est aliquid nupsisse Jovi,

    Ov. F. 6, 27:

    Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,

    id. M. 13, 241:

    est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,

    Juv. 3, 230:

    omina sunt aliquid,

    Ov. Am. 1, 12, 3; so,

    crimen abesse,

    id. F. 1, 484:

    Sunt aliquid Manes,

    Prop. 5, 7, 1:

    est aliquid eloquentia,

    Quint. 1, prooem. fin.
    2.
    Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:

    diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,

    Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:

    Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
    3.
    In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:

    mane, aliquid fiet, ne abi,

    id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
    D.
    Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):

    idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,

    Quint. 1, 6, 13 Halm.—
    E.
    Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;

    7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,

    Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
    F.
    It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:

    praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,

    Cic. Off. 2, 7, 25:

    sunt quibus in satirā videar nimis acer,

    Hor. S. 2, 1, 1:

    sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,

    Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
    G.
    Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:

    Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,

    Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
    A.
    ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:

    illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,

    Cic. Deiot. 13, 35:

    si in me aliquid offendistis,

    at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:

    quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,

    somewhat, Caes. B. G. 1, 40:

    Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,

    Liv. 31, 29:

    Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?

    Verg. A. 10, 84:

    neque circumcisio aliquid valet,

    Vulg. Gal. 6, 15:

    perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,

    Liv. 41, 2:

    aliquid et spatio fessus,

    Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
    B.
    ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
    1.
    Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:

    ut aliquo ex urbe amoveas,

    Plaut. Ep. 2, 2, 94:

    aliquo abicere,

    Ter. Ad. 4, 7, 26:

    concludere,

    id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):

    ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 17:

    demigrandum potius aliquo est quam, etc.,

    id. Dom. 100:

    aliquem aliquo impellere,

    id. Vatin. 15:

    aliquo exire,

    id. Q. Fr. 3, 1:

    aliquo advenire vel sicunde discedere,

    Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:

    in angulum Aliquo abire,

    Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:

    aliquem rus aliquo educere,

    Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
    2.
    With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):

    dum proficiscor aliquo,

    Ter. And. 2, 1, 28:

    at certe ut hinc concedas aliquo,

    id. Heaut. 3, 3, 11:

    si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,

    Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
    C.
    ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
    1.
    Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
    a.
    Absol.:

    ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,

    Cic. Clu. 9, 25:

    Aristum Athenis audivit aliquam diu,

    id. Ac. 1, 3, 12:

    in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,

    Nep. Con. 5, 3;

    id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,

    Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
    b.
    Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:

    pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,

    Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:

    quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,

    Caes. B. G. 1, 40, 6:

    controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,

    Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,

    Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
    * c.
    With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:

    exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,

    Suet. Caes. 82. —
    d.
    Meton., for a long distance; most freq. of rivers:

    Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,

    Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:

    deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,

    Mel. 1, 13.—
    2.
    Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):

    sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:

    aliquammultis diebus decumbo,

    App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:

    sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,

    App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:

    aliquam pluribus et amarioribus perorantem,

    Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
    D.
    ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
    1.
    Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):

    antevenito aliquā aliquos,

    Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

    si quā evasissent aliquā,

    Liv. 26, 27, 12.—
    2.
    Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:

    aliquid aliquā sentire,

    Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:

    aliquid aliquā resciscere,

    Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:

    aliquā obesse,

    App. Mag. p. 295, 17.—
    E.
    ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:

    Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,

    Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
    The forms aliqua, neutr.
    plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

    Lewis & Short latin dictionary > aliquod

  • 4 aliquammulti

    ălĭquammulti, ae, a (ălĭquam multi, ae, a) passablement nombreux.    - Cic. Verr. 4, 56; Gell. 3, 10, 17; Apul. Flor. 16 ; Apol. 4.    - compar. aliquam plures: passablement plus nombreux. --- Tert. *Apol. 12.
    * * *
    ălĭquammulti, ae, a (ălĭquam multi, ae, a) passablement nombreux.    - Cic. Verr. 4, 56; Gell. 3, 10, 17; Apul. Flor. 16 ; Apol. 4.    - compar. aliquam plures: passablement plus nombreux. --- Tert. *Apol. 12.
    * * *
        Aliquammulti, nomen rarissimum, pro aliquot. Cic. Un bon nombre, Plusieurs.

    Dictionarium latinogallicum > aliquammulti

  • 5 aliquammultus

    aliquammultus od. aliquam (sc. partem) multus, a, um (aliqui u. multus), ziemlich viel, vestrum aliquam multi, Cic. Verr. 4, 56: aliquam multi, Gell. 3, 10, 17: aliquam multi dies, Apul. flor. 16 u. apol. 72: aliquam multum temporis, Apul. met. 1, 24. – aliquam multum, Adv., ziemlich weit, Apul. apol. 4. – aliquam multo, Adv., ziemlich viel, natu maior, *Apul. apol. 97 Oud. u. Hildebr. (doch Krüger wie Vulg.: alioqui multo natu maior). – u. Compar. aliquam-plūres, um ein ziemliches mehr, Tert. apol. 12. (Oehler vol. I.p. 163, 5 liest aliquem pluribus).

    lateinisch-deutsches > aliquammultus

  • 6 aliquammultus

    aliquammultus od. aliquam (sc. partem) multus, a, um (aliqui u. multus), ziemlich viel, vestrum aliquam multi, Cic. Verr. 4, 56: aliquam multi, Gell. 3, 10, 17: aliquam multi dies, Apul. flor. 16 u. apol. 72: aliquam multum temporis, Apul. met. 1, 24. – aliquam multum, Adv., ziemlich weit, Apul. apol. 4. – aliquam multo, Adv., ziemlich viel, natu maior, *Apul. apol. 97 Oud. u. Hildebr. (doch Krüger wie Vulg.: alioqui multo natu maior). – u. Compar. aliquam- plūres, um ein ziemliches mehr, Tert. apol. 12. (Oehler vol. I.p. 163, 5 liest aliquem pluribus).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aliquammultus

  • 7 gratia

    grātĭa, ae, f. [gratus]    - Lebaigue P. 551 et P. 552. [st1]1 [-] agrément, charme, grâce, beauté (poet. et post-class.).    - gratia verborum, Quint.: la grâce des expressions.    - gratia villae, Plin.: l'agrément d'une villa.    - neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13: la grâce ne masque pas son éloquence.    - magnae veteribus curae fuit gratiam dicendi, Quint. 9: les anciens mettaient beaucoup de soin à agrémenter leurs discours.    - gratia corporis, Suet. Vit. 3: agréments physiques.    - gratia in vultu, Quint. 6, pr. 7: grâce dans le visage.    - sincera sermonis Attici gratia, Quint. 10, 1, 65: la pure grâce du parler attique.    - vinis gratiam affert fumus, Plin. 14, 16: la fumée donne un goût agréable aux vins. [st1]2 [-] faveur, complaisance, obligeance, grâce.    - aliquid in beneficii et gratiae causa petere, Cic. Verr. 3, 189: demander qqch comme un bienfait et une grâce. --- cf. Verr. 3, 115.    - gratiae causā, Cic. Fam. 5, 12, 7: par faveur.    - alicui gratiam dare, Ter. Hec. 390: accorder une faveur à qqn.    - alicui gratiam dicendi facere, Liv. 3, 41, 4: accorder à qqn la faveur de parler. --- cf. Suet. Aug. 38.    - in gratiam alicujus, Liv. 28, 21, 4: pour complaire à qqn. --- cf. Liv. 28, 39, 12 ; 39, 26, 12.    - abl. gratiā: pour l'amour de, à cause de [placé après son régime].    - hominum gratiā, Cic. Nat. 2, 158, pour les hommes.    - Bruti conservandi gratiā, Cic. Ph. 14, 4: pour sauver Brutus.    - si exempli gratiā vir bonus... Cic. Off. 3, 50: si, pour prendre un exemple, un honnête homme...    - propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, Cic. 5, 30: en vue de n'importe quelle autre chose, par exemple, en vue du plaisir.    - ea gratia, quod... Sall. J. 54, 4 ; 80, 4: pour ce motif que....    - meā gratiā, Plaut. Bac. 97: à cause de moi.    - petivit in beneficii loco et gratiae ut... Verr. 2, 3: on demanda, comme une faveur et une grâce, la permission de...    - alicui gratiam dare, Ter. (alicui gratiam facere, Plaut.): accorder une faveur à qqn.    - facta Valerio dicendi gratia quae vellet, Liv. 3: on donna à Valérius l'autorisation de dire ce qu'il voulait. [st1]3 [-] remise accordée par complaisance.    - alicui jurisjurandi gratiam facere, Plaut. Rud. 1415: faire à qqn remise de son serment, l'en délier. --- cf. Suet. Tib. 35.    - gratiam, fecit conjurandi Bononiensibus, Suet. Aug. 17: il dispensa les habitants de Bologne de faire cause commune avec lui. --- cf. Suet. Dom. 14.    - de cena facio gratiam, Plaut. Most. 1130: quant au souper, je t'en fais grâce (= non, merci). [st1]4 [-] faveur d'autrui, bonnes grâces, bonne entente, relations amicales, amitié, accord, concorde; indulgence, pardon, grâce.    - inire gratiam ab aliquo: gagner l’amitié (la sympathie) de qqn, se concilier les bonnes grâces de qqn.    - magnam inire gratiam, Cic. Fin. 4. 31: se mettre en grande faveur (en grand crédit).    - gratiam inire ab aliquo, Cic. Verr. 4, 143: se mettre dans les bonnes grâces de qqn.    - gratiam inire ad aliquem, Liv. 33, 46, 7 ; apud aliquem, Liv. 36, 5, 3: auprès de qqn.    - ab aliquo gratiam inisse quod... Cic.: avoir mérité la faveur de qqn en...    - ab aliquo summam gratiam inire, Cic. Att. 7, 9, 3: gagner au plus haut point la faveur de qqn.    - in gratiam alicujus venire: trouver grâce auprès de qqn.    - gratiam alicujus sequi: rechercher les bonnes grâces de qqn.    - componere aliquid cum bona gratia, Ter.: régler une affaire à l'amiable.    - alicui delicti gratiam facere, Sall. J. 104, 5: pardonner à qqn une faute.    - gratiam alicujus sibi conciliare, Cic. Pomp. 70: se concilier la faveur de qqn.    - aliquam bonam gratiam sibi quaerere, Cic. Pomp. 71: rechercher pour soi quelques bonnes grâces avantageuses.    - aliquem apud aliquem in maxima gratia ponere, Cic. Att. 5, 11, 6: mettre qqn dans les meilleures grâces de qqn.    - plures ineuntur gratiae si... Cic. Br. 209: on se gagne plus souvent la faveur si (on se fait plus d'amis, si...). --- cf. Cic. Mur. 24 ; Agr. 2, 7.    - multas bonas gratias cum optima existimatione provincia afferre, Cic. Mur. 42: rapporter de sa province avec la meilleure réputation une quantité de bonnes sympathies.    - si suam gratiam Romani velint,... Caes. BG. 4, 7, 4: [ils disent] que si les Romains veulent leur amitié.    - in gratiam cum aliquo redire, Cic. Att. 1, 14, 7 ; Prov. 20, etc.: renouer des relations d'amitié avec qqn, se réconcilier avec qqn.    - restituere aliquem in gratiam cum aliquo, Cic. Prov 23: remettre qqn en amitié avec qqn. --- [reducere Cic. R. P. 19].    - Sallustium restituere in ejus veterem gratiam non potui, Cic. Att. 1, 3, 3: je n'ai pu ramener Sallustius à ses vieilles relations avec lui.    - cum aliquo in gratia esse, Fam. 1, 9, 4: être en bons termes avec qqn.    - mihi cum illo magna gratia erat, Cic. Fam. 1, 9, 20: j'étais en fort bons termes avec lui.    - cum bona gratia, cum mala, Ter. Ph. 621: en bonne, en mauvaise intelligence.    - istuc quod postulo inpetro cum gratia, Ter. And. 422: ce que je demande, je l'obtiens de bon gré.    - per gratiam, Plaut. Mil. 979: de bonne grâce. [st1]5 [-] crédit, pouvoir, influence, popularité.    - gratiā plurimum posse, Caes. BG. 1, 9, 3: avoir le plus grand pouvoir par son crédit (être très influent).    - cf. Caes. BG. 1, 20, 2 ; 7, 63, 2 ; BC. 2, 44, 1, etc.    - Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos, Caes. BG. 2 6, 4: le Rémois Iccius, qui tenait parmi les siens le plus haut rang par sa noblesse et son crédit.    - res contra nos faciunt, summa gratia et eloquentia, Cic. Quinct. 1: nous avons comme adversaires le crédit et l'éloquence au plus haut degré.    - cf. Cic. Cael. 19 ; Off. 2, 64.    - summā gratiā inter suos, Caes.: d'une très grande influence dans son pays.    - auctior est gratiā, Caes.: il grandit en influence.    - quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat, Liv. 40: ce triomphe, de toute évidence, il le devait plus à son influence qu'à l'importance de ses exploits.    - summa apud populum gratia, Cic. Rep 2, 60: la plus grande popularité.    - gratia alicujus, Cic Amer. 28: le crédit, l'influence de qqn.    - per gratiam contendere, ut... Cic. Verr. pr. 48: faire appel aux influences pour obtenir que... [st1]6 [-] reconnaissance, gratitude, actions de grâces, gré.    - gratiae, ārum: marques de reconnaissance, remerciement.    - gratias agere alicui, Cic. Phil. 1, 3: adresser des remerciements à qqn.    - gratiarum actio, Cic. Fam. 10, 19, 1: adresse (expression) de remerciements.    - maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus, Cic. Phil. 3, 25: nous devons tous et vous remercier vivement et éprouver pour vous la plus vive reconnaissance.    - gratias habere, Liv. 24, 37, 7: remercier.    - alicui gratias agere de re (pro re): rendre grâces à qqn au sujet de qqch, remercier qqn au sujet de qqch.    - gratiam habere alicui: savoir gré à qqn, avoir de la reconnaissance pour qqn.    - gratiam alicui referre, Cic. Br. 217 ; de Or. 3, 14: témoigner à qqn sa reconnaissance en retour.    - praeclaram gratiam alicui referre, Cic. Cat. 1, 28: montrer une belle reconnaissance à qqn.    - habere gratiam, Cic. Off. 2, 69: avoir de la reconnaissance.    - mais habebo apud posteros gratiam, Sen. Ep. 21, 5: j'aurai la faveur de la postérité.    - alicui gratias referre Cic. Planc. 101: donner à qqn des marques (preuves) de reconnaissance. --- cf. Cic. Phil. 3, 39.    - gratiam dis persolvere, Cic. Planc. 80: s'acquitter envers les dieux d'une dette de reconnaissance.    - alicui pro aliqua re gratias agere, Cic. Att. 16, 16, 16: remercier qqn pour [de] qqch.    - alicui in aliqua re gratias agere, Cic. Att. 2. 24. 2:    - alicui ob aliquam rem gratias agere: remercier qqn de qqch. --- Liv. 34, 50, 4; Plin. Ep. 9, 31, 2.    - est dis gratia, cum... Ter. Ad. 138: il y a à remercier les dieux, du moment que...    - dis gratia ! Ter. Ad. 121, dieu merci ! grâce aux dieux !    - gratiast, Plaut. Men. 387: bien obligé ! merci bien ! [st1]7 [-] grātĭā + gén.: à cause de, pour faire plaisir, en faveur de, pour l'amour de, à titre de.    - grātĭā + gérond. ou adj. verbal au gén.: en vue de, pour.    - verbi gratiā (exempli gratiā): par exemple, à titre d'exemple.    - patris gratiā: pour l'amour de la patrie.    - meā (tuā, nostrā) gratiā: pour moi (pour toi, pour nous).    - surrexit respondendi gratiā: il se leva pour répondre.    - pugnat servandae patriae gratiā: il combat pour sauver sa patrie.    - consolandi tui gratiā dicent: ils diront pour te consoler.    - legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt, Caes. BG. 7: ils envoient des députés auprès de César pour se disculper. [st1]8 [-] grātĭīs ou grātīs: sans rétribution, gratuitement, gratis.    - si non pretio, at gratiis, Ter. Ad.: sinon contre argent sonnant, du moins gratis.    - cave ne gratis hic tibi constet amor ! Ov.: prends garde que cet amour ne te rapporte rien!    - is repente, ut Romam venit, gratiis praetor factus est, Cic. Verr. 2, 1: cet homme, à peine arrivé de Rome, le voilà, tout à coup, devenu gratuitement préteur. [st1]9 [-] grâce (de Dieu); charisme.    - gratiae tuae deputo et misericordiae tuae, quod peccata mea tamquam glaciem solvisti, Aug. Conf. 2: à votre grâce, à votre miséricorde je rapporte d’avoir fondu la glace de mes péchés.    - prophetarum gratia, Ambr. de Off. 1, 1, 2: le charisme des prophètes. [st1]10 [-] grātiae, ārum, f.: les (trois) Grâces (Aglaé, Thalie, Euphrosyne).    - [gr]gr. Χάριτες.    - Sen. Ben. 1, 3, 3 ; Serv. En. 1, 720 ; Hor. O. 1, 30, 6, etc ; Quint. 10, 1, 82.    - sing. collect. Grātia, ae, Ov. M. 6, 429: les Grâces. - voir hors site les Charites / les Grâces.
    * * *
    grātĭa, ae, f. [gratus]    - Lebaigue P. 551 et P. 552. [st1]1 [-] agrément, charme, grâce, beauté (poet. et post-class.).    - gratia verborum, Quint.: la grâce des expressions.    - gratia villae, Plin.: l'agrément d'une villa.    - neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13: la grâce ne masque pas son éloquence.    - magnae veteribus curae fuit gratiam dicendi, Quint. 9: les anciens mettaient beaucoup de soin à agrémenter leurs discours.    - gratia corporis, Suet. Vit. 3: agréments physiques.    - gratia in vultu, Quint. 6, pr. 7: grâce dans le visage.    - sincera sermonis Attici gratia, Quint. 10, 1, 65: la pure grâce du parler attique.    - vinis gratiam affert fumus, Plin. 14, 16: la fumée donne un goût agréable aux vins. [st1]2 [-] faveur, complaisance, obligeance, grâce.    - aliquid in beneficii et gratiae causa petere, Cic. Verr. 3, 189: demander qqch comme un bienfait et une grâce. --- cf. Verr. 3, 115.    - gratiae causā, Cic. Fam. 5, 12, 7: par faveur.    - alicui gratiam dare, Ter. Hec. 390: accorder une faveur à qqn.    - alicui gratiam dicendi facere, Liv. 3, 41, 4: accorder à qqn la faveur de parler. --- cf. Suet. Aug. 38.    - in gratiam alicujus, Liv. 28, 21, 4: pour complaire à qqn. --- cf. Liv. 28, 39, 12 ; 39, 26, 12.    - abl. gratiā: pour l'amour de, à cause de [placé après son régime].    - hominum gratiā, Cic. Nat. 2, 158, pour les hommes.    - Bruti conservandi gratiā, Cic. Ph. 14, 4: pour sauver Brutus.    - si exempli gratiā vir bonus... Cic. Off. 3, 50: si, pour prendre un exemple, un honnête homme...    - propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, Cic. 5, 30: en vue de n'importe quelle autre chose, par exemple, en vue du plaisir.    - ea gratia, quod... Sall. J. 54, 4 ; 80, 4: pour ce motif que....    - meā gratiā, Plaut. Bac. 97: à cause de moi.    - petivit in beneficii loco et gratiae ut... Verr. 2, 3: on demanda, comme une faveur et une grâce, la permission de...    - alicui gratiam dare, Ter. (alicui gratiam facere, Plaut.): accorder une faveur à qqn.    - facta Valerio dicendi gratia quae vellet, Liv. 3: on donna à Valérius l'autorisation de dire ce qu'il voulait. [st1]3 [-] remise accordée par complaisance.    - alicui jurisjurandi gratiam facere, Plaut. Rud. 1415: faire à qqn remise de son serment, l'en délier. --- cf. Suet. Tib. 35.    - gratiam, fecit conjurandi Bononiensibus, Suet. Aug. 17: il dispensa les habitants de Bologne de faire cause commune avec lui. --- cf. Suet. Dom. 14.    - de cena facio gratiam, Plaut. Most. 1130: quant au souper, je t'en fais grâce (= non, merci). [st1]4 [-] faveur d'autrui, bonnes grâces, bonne entente, relations amicales, amitié, accord, concorde; indulgence, pardon, grâce.    - inire gratiam ab aliquo: gagner l’amitié (la sympathie) de qqn, se concilier les bonnes grâces de qqn.    - magnam inire gratiam, Cic. Fin. 4. 31: se mettre en grande faveur (en grand crédit).    - gratiam inire ab aliquo, Cic. Verr. 4, 143: se mettre dans les bonnes grâces de qqn.    - gratiam inire ad aliquem, Liv. 33, 46, 7 ; apud aliquem, Liv. 36, 5, 3: auprès de qqn.    - ab aliquo gratiam inisse quod... Cic.: avoir mérité la faveur de qqn en...    - ab aliquo summam gratiam inire, Cic. Att. 7, 9, 3: gagner au plus haut point la faveur de qqn.    - in gratiam alicujus venire: trouver grâce auprès de qqn.    - gratiam alicujus sequi: rechercher les bonnes grâces de qqn.    - componere aliquid cum bona gratia, Ter.: régler une affaire à l'amiable.    - alicui delicti gratiam facere, Sall. J. 104, 5: pardonner à qqn une faute.    - gratiam alicujus sibi conciliare, Cic. Pomp. 70: se concilier la faveur de qqn.    - aliquam bonam gratiam sibi quaerere, Cic. Pomp. 71: rechercher pour soi quelques bonnes grâces avantageuses.    - aliquem apud aliquem in maxima gratia ponere, Cic. Att. 5, 11, 6: mettre qqn dans les meilleures grâces de qqn.    - plures ineuntur gratiae si... Cic. Br. 209: on se gagne plus souvent la faveur si (on se fait plus d'amis, si...). --- cf. Cic. Mur. 24 ; Agr. 2, 7.    - multas bonas gratias cum optima existimatione provincia afferre, Cic. Mur. 42: rapporter de sa province avec la meilleure réputation une quantité de bonnes sympathies.    - si suam gratiam Romani velint,... Caes. BG. 4, 7, 4: [ils disent] que si les Romains veulent leur amitié.    - in gratiam cum aliquo redire, Cic. Att. 1, 14, 7 ; Prov. 20, etc.: renouer des relations d'amitié avec qqn, se réconcilier avec qqn.    - restituere aliquem in gratiam cum aliquo, Cic. Prov 23: remettre qqn en amitié avec qqn. --- [reducere Cic. R. P. 19].    - Sallustium restituere in ejus veterem gratiam non potui, Cic. Att. 1, 3, 3: je n'ai pu ramener Sallustius à ses vieilles relations avec lui.    - cum aliquo in gratia esse, Fam. 1, 9, 4: être en bons termes avec qqn.    - mihi cum illo magna gratia erat, Cic. Fam. 1, 9, 20: j'étais en fort bons termes avec lui.    - cum bona gratia, cum mala, Ter. Ph. 621: en bonne, en mauvaise intelligence.    - istuc quod postulo inpetro cum gratia, Ter. And. 422: ce que je demande, je l'obtiens de bon gré.    - per gratiam, Plaut. Mil. 979: de bonne grâce. [st1]5 [-] crédit, pouvoir, influence, popularité.    - gratiā plurimum posse, Caes. BG. 1, 9, 3: avoir le plus grand pouvoir par son crédit (être très influent).    - cf. Caes. BG. 1, 20, 2 ; 7, 63, 2 ; BC. 2, 44, 1, etc.    - Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos, Caes. BG. 2 6, 4: le Rémois Iccius, qui tenait parmi les siens le plus haut rang par sa noblesse et son crédit.    - res contra nos faciunt, summa gratia et eloquentia, Cic. Quinct. 1: nous avons comme adversaires le crédit et l'éloquence au plus haut degré.    - cf. Cic. Cael. 19 ; Off. 2, 64.    - summā gratiā inter suos, Caes.: d'une très grande influence dans son pays.    - auctior est gratiā, Caes.: il grandit en influence.    - quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat, Liv. 40: ce triomphe, de toute évidence, il le devait plus à son influence qu'à l'importance de ses exploits.    - summa apud populum gratia, Cic. Rep 2, 60: la plus grande popularité.    - gratia alicujus, Cic Amer. 28: le crédit, l'influence de qqn.    - per gratiam contendere, ut... Cic. Verr. pr. 48: faire appel aux influences pour obtenir que... [st1]6 [-] reconnaissance, gratitude, actions de grâces, gré.    - gratiae, ārum: marques de reconnaissance, remerciement.    - gratias agere alicui, Cic. Phil. 1, 3: adresser des remerciements à qqn.    - gratiarum actio, Cic. Fam. 10, 19, 1: adresse (expression) de remerciements.    - maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus, Cic. Phil. 3, 25: nous devons tous et vous remercier vivement et éprouver pour vous la plus vive reconnaissance.    - gratias habere, Liv. 24, 37, 7: remercier.    - alicui gratias agere de re (pro re): rendre grâces à qqn au sujet de qqch, remercier qqn au sujet de qqch.    - gratiam habere alicui: savoir gré à qqn, avoir de la reconnaissance pour qqn.    - gratiam alicui referre, Cic. Br. 217 ; de Or. 3, 14: témoigner à qqn sa reconnaissance en retour.    - praeclaram gratiam alicui referre, Cic. Cat. 1, 28: montrer une belle reconnaissance à qqn.    - habere gratiam, Cic. Off. 2, 69: avoir de la reconnaissance.    - mais habebo apud posteros gratiam, Sen. Ep. 21, 5: j'aurai la faveur de la postérité.    - alicui gratias referre Cic. Planc. 101: donner à qqn des marques (preuves) de reconnaissance. --- cf. Cic. Phil. 3, 39.    - gratiam dis persolvere, Cic. Planc. 80: s'acquitter envers les dieux d'une dette de reconnaissance.    - alicui pro aliqua re gratias agere, Cic. Att. 16, 16, 16: remercier qqn pour [de] qqch.    - alicui in aliqua re gratias agere, Cic. Att. 2. 24. 2:    - alicui ob aliquam rem gratias agere: remercier qqn de qqch. --- Liv. 34, 50, 4; Plin. Ep. 9, 31, 2.    - est dis gratia, cum... Ter. Ad. 138: il y a à remercier les dieux, du moment que...    - dis gratia ! Ter. Ad. 121, dieu merci ! grâce aux dieux !    - gratiast, Plaut. Men. 387: bien obligé ! merci bien ! [st1]7 [-] grātĭā + gén.: à cause de, pour faire plaisir, en faveur de, pour l'amour de, à titre de.    - grātĭā + gérond. ou adj. verbal au gén.: en vue de, pour.    - verbi gratiā (exempli gratiā): par exemple, à titre d'exemple.    - patris gratiā: pour l'amour de la patrie.    - meā (tuā, nostrā) gratiā: pour moi (pour toi, pour nous).    - surrexit respondendi gratiā: il se leva pour répondre.    - pugnat servandae patriae gratiā: il combat pour sauver sa patrie.    - consolandi tui gratiā dicent: ils diront pour te consoler.    - legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt, Caes. BG. 7: ils envoient des députés auprès de César pour se disculper. [st1]8 [-] grātĭīs ou grātīs: sans rétribution, gratuitement, gratis.    - si non pretio, at gratiis, Ter. Ad.: sinon contre argent sonnant, du moins gratis.    - cave ne gratis hic tibi constet amor ! Ov.: prends garde que cet amour ne te rapporte rien!    - is repente, ut Romam venit, gratiis praetor factus est, Cic. Verr. 2, 1: cet homme, à peine arrivé de Rome, le voilà, tout à coup, devenu gratuitement préteur. [st1]9 [-] grâce (de Dieu); charisme.    - gratiae tuae deputo et misericordiae tuae, quod peccata mea tamquam glaciem solvisti, Aug. Conf. 2: à votre grâce, à votre miséricorde je rapporte d’avoir fondu la glace de mes péchés.    - prophetarum gratia, Ambr. de Off. 1, 1, 2: le charisme des prophètes. [st1]10 [-] grātiae, ārum, f.: les (trois) Grâces (Aglaé, Thalie, Euphrosyne).    - [gr]gr. Χάριτες.    - Sen. Ben. 1, 3, 3 ; Serv. En. 1, 720 ; Hor. O. 1, 30, 6, etc ; Quint. 10, 1, 82.    - sing. collect. Grātia, ae, Ov. M. 6, 429: les Grâces. - voir hors site les Charites / les Grâces.
    * * *
        Gratia, gratiae: pen. corr. Cic. Grace, Bien et plaisir qu'on fait à aucun qui ne l'a pas merité et desservi.
    \
        Postulare gratiam apponi sibi. Terent. Demander qu'on luy scache bon gré.
    \
        Aduersus animus gratiae. Quintil. Contraire et ennemi de faveur, Qui hait jugements et toutes autres choses faictes par faveur, Qui ne se laisse corrompre par faveur.
    \
        Obnoxius animus gratiae. Quintil. Subject et enclin à favoriser les grands, à complaire et porter faveur aux grands.
    \
        Gratia dis. Ouid. Graces à Dieu, Dieu merci.
    \
        Nullam ingenii sperantes gratiam. Quintil. Louange.
    \
        Improba. Iuuen. Faveur meschante, Quand un juge par faveur absould un meschant.
    \
        Iuuenilis. Stat. Grace et beaulté de jeunesse.
    \
        Siquid benefacias, leuior pluma est gratia. Plaut. Ils n'en scavent ne gré ne grace, ou bien peu.
    \
        Gratia magna Ioui. Tibull. Grand merci à Dieu.
    \
        Nulla mala gratia Senatus aliquid facere. Cic. Sans qu'on en scache mauvais gré au Senat.
    \
        Debita sit facto gratia nulla meo. Ouid. Qu'on ne me scache point de gré de ce que j'ay faict, et qu'on ne m'en donne aucune retribution.
    \
        Fratrum rara gratia. Ouid. Peu de freres s'entr'aiment et s'accordent.
    \
        Viuax gratia. Horat. Perpetuelle.
    \
        Abest gratia officio. Ouid. Quand le plaisir qu'on fait, n'est point aggreable, et qu'on n'en scait point de gré.
    \
        Capere gratiam, dicitur animus. Cic. Quand il entend bien la grandeur du plaisir qu'il luy a esté faict.
    \
        Colligere gratiam ex priuatorum negotiis. Cic. Acquerir credit et bon gré, et l'amitié de beaucoup de gens.
    \
        Commemorare gratiam. Cic. Raconter un bienfaict ou plaisir que nous avons receu d'aucun.
    \
        Cum bona gratia aliquid componere. Terent. Accorder et appoincter quelque different par amitié et amour, Amiablement, Gratieusement.
    \
        Componere gratiam inter aliquos. Terent. Faire l'appoinctement entre aucuns.
    \
        Cupio gratiam tuam. Plaut. Je desire d'estre en ta grace.
    \
        Debere gratiam. Cic. Estre tenu et obligé de scavoir bon gré à aucun, pour quelque bienfaict ou plaisir que nous avons receu de luy.
    \
        Cum bona gratia dimittere aliquem. Cic. Sans le courroucer ou fascher.
    \
        Dissiluit gratia fratrum. Horat. L'amitié a esté separee et rompue.
    \
        Exornare aliquid gratia et venere. Quintil. De grace et beaulté de langage.
    \
        Facere gratiam iusiurandi. Plaut. Tenir aucun quicte de son serment tout ainsi que s'il avoit juré, Ne le faire point jurer.
    \
        Facere gratiam delicti. Liu. Pardonner, N'en demander rien à aucun.
    \
        Per gratiam legem alicui ferre. Cic. Par faveur.
    \
        Habere gratiam senectuti. Plaut. En scavoir bon gré à vieillesse.
    \
        Habere gratiam. Terent. Se tenir obligé envers aucun de quelque plaisir, et luy en scavoir bon gré, et ne luy avoir pas encore rendu le plaisir.
    \
        Incessere. Quintil. Impugner la faveur.
    \
        Inire gratiam ab aliquo. Cic. Acquerir la bonne grace d'aucun pour luy avoir faict quelque plaisir.
    \
        Languet mihi gratia. Silius. Je ne suis plus en telle grace que je souloye, Mon credit se diminue.
    \
        Negligere gratiam alicuius. Plaut. Ne tenir compte de l'amitié d'aucun, Ne la priser rien.
    \
        Parare gratiam. Quintil. Acquerir.
    \
        Petere gratiam a patre. Plaut. Demander grace et pardon.
    \
        Ponere aliquem in gratiam apud alterum. Cic. Le mettre en grace.
    \
        Apud Lentulum ponam te in gratiam. Cic. Je feray l'appoinctement entre vous deux.
    \
        Non praecipiam gratiam publici beneficii. Liu. Je ne prendray point devant, Je ne preoccuperay ou anticiperay point.
    \
        Quaerere gratiam. Cic. Demander qu'on nous scache bon gré, et qu'on recongnoisse le plaisir qu'avons faict.
    \
        Recipere in gratiam. Cic. Aimer aucun et le recevoir en sa bonne grace.
    \
        Reddere gratiam. Cic. Rendre le plaisir ou desplaisir qu'on nous a faict, Rendre la pareille.
    \
        Redire in gratiam cum aliquo. Cic. Retourner en grace, Se reconcilier.
    \
        Redigere aliquos in gratiam. Terent. Les remettre d'accord, Remettre en amitié.
    \
        Referre gratiam. Terent. Rendre le plaisir ou desplaisir qu'on nous a faict, Rendre la pareille.
    \
        Restituere in gratiam. Cic. Remettre en grace.
    \
        Retinere alicuius gratiam. Cic. Entretenir son amitié.
    \
        Scribere gratias. Gell. Remercier par lettres.
    \
        Erat in Syria nostrum nomen in gratia. Cic. Ceulx de Syrie nous aimoyent, Nous estions en leur grace.
    \
        Esse in gratia cum aliquo. Cic. Estre aimé de luy, et avoir credit envers luy, Estre en sa grace.
    \
        Cum illo magna est mihi gratia. Cic. J'ay grande amitié avec luy.
    \
        Cum illo nulla est mihi gratia. Propert. Je n'ay nulle amitié avec luy.
    \
        Est gratia. Plaut. Je t'en remercie, Je t'en scay bon gré.
    \
        Neque veteranorum, neque possessorum gratiam tenuit. Suet. Il n'a obtenu, Il n'a acquis, Il n'a eu la grace, etc.
    \
        Trahere sibi gratiam recte factorum. Tacit. Tirer à soy, S'attribuer.
    \
        Tribuere gratiam alicuius rei inuentori. Cic. Attribuer honneur et louange.
    \
        Hic nunc credit ea me hic restitisse gratia. Terent. Pour ceste cause, Pour l'amour de cela.
    \
        Mitte hunc mea gratia. Plaut. Pour l'amour de moy.
    \
        Actio gratiarum. Cic. Remerciement, Regratiement.
    \
        Agere gratias et grates. Plaut. Cic. Liu. Remercier, Regratier, Rendre graces, Dire grand merci.
    \
        Bibulus Pompeium fecerat certiorem, vt caueret insidias. In quo ei Pompeius gratias egerat. Cic. Dequoy Pompee l'avoit remercié.

    Dictionarium latinogallicum > gratia

  • 8 accipio

    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
        Accipio, accipis, pen. corr. accepi, pen. prod. acceptum, accipere, Ex ad et capio. Prendre.
    \
        Accipere ab aliquo rem aliquam. Terent. Recevoir de quelcun.
    \
        De loco aliquo accipere, vel de homine. Liu. Cic. Recevoir.
    \
        Accipere ex aliquo. Plaut. Recevoir.
    \
        Aliquid in muneribus accipere. C. Grachus apud Gellium. Prendre en presents.
    \
        In numero accipi. Plin. Estre comprins au nombre.
    \
        Accipere aestimationem. Cic. Recevoir bonne estime et reputation, Recevoir honneur.
    \
        AEtatem. Plin. Prendre semblance d'estre vieil.
    \
        Caelum accipere. Ouid. Esse beatum. Estre heureux.
    \
        Causam. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne.
    \
        Causam accipere dicitur patronus. Cic. Escouter pour entendre les merites d'une cause, Se charger d'une cause et procez.
    \
        Commeatum. Plin. Obtenir congé de s'en aller.
    \
        Complexum. Liu. Se laisser embrasser.
    \
        Conditionem. Cic. Prendre le parti, ou l'offre, L'accepter, Prendre au mot, Accepter la condition.
    \
        Conditionem ab hoste armato. Caes. Faire selon la volunté de son ennemi, et s'accorder à ses demandes.
    \
        Conditionem paciscendi. Liu. Accepter un accord selon que la partie adverse l'a basti.
    \
        Coniecturam accipere, quid senserit legis conditor. Quintil. Conjecturer.
    \
        Consilium. Liu. Faire ce qu'on nous conseille, S'arrester au conseil d'aucun, Prendre le conseil.
    \
        Consulem de plebe. Cic. Recevoir.
    \
        Decumas. Cic. Prendre ou lever decimes, ou dismes.
    \
        Disciplinam ab aliquo. Caes. Prendre instruction, Apprendre d'aucun.
    \
        Excusationem. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne et suffisante.
    \
        Exercitum. Caes. Prendre la charge d'une armee.
    \
        Experimento suo accipere, siue natura duce, non alio tradente. Quintil. Scavoir et entendre, ou apprendre par son experience, et non par doctrine d'autruy.
    \
        Foedera noua. Sallust. Prendre nouvelles alliances.
    \
        Foenore: sub. (nummos) aut (pecuniam). Plin. iun. Prendre argent à usure.
    \
        Fidem. Liu. Prendre la foy et promesse.
    \
        Fidem fabula accepit, pro Fabulae creditum est. Martial. On l'a creu.
    \
        Fiduciam. Cic. Acheter une chose qui tienne lieu d'hypotecque pour asseurance de son argent, à la charge d'en faire la revente en rendant le sort et les usures, ou le sort simplement.
    \
        Formam accipit vlmus aratri. Virgil. Quand d'un orme on fait une charrue.
    \
        Fraenum. Virgil. Recevoir la bride et domination d'aucun, S'assubjectir à luy.
    \
        Gremio accipere. Virg. Recueillir, Recevoir, Mettre en son giron.
    \
        Honores accipere. Brutus ad Cic. Recevoir et estre pourveu d'estats.
    \
        Humanitatem. Cic. Certe humanitatem iis potissimum tribuere debemus, a quibus accepimus. Il n'y a point de doubte que nous ne devions rendre le plaisir principalement à ceulx desquels nous en avons receu.
    \
        Ignominiam. Cic. Recevoir honte, ou deshonneur.
    \
        Imperium. Liu. Obeir au commandement d'autruy, Recevoir et accepter la superiorité et commandement, Obtemperer au commandement.
    \
        Iniuriam accipere. Cic. Estre injurié et oultragé.
    \
        Iudicium. Cic. Consentir en la forme de la commission qui estoit baillee par le preteur pour congnoistre du different d'aucunes parties, Entrer en defenses, et proposer fins de non valoir, sans s'arrester és fins de non proceder, ou de non recevoir.
    \
        Iugum dicuntur boues accipere. Colum. Quand les beufs ne refusent point le joug.
    \
        Per translationem dicuntur etiam homines iugum accipere. Liu. Se rendre subjects, S'assubjectir, Recevoir la domination d'aucun, et luy obeir.
    \
        Iusiurandum. Caes. Prendre ou recevoir le serment d'autruy, Luy faire faire le serment.
    \
        Legem accipere. Cic. L'accepter et recevoir, L'approuver.
    \
        Leges a victoribus. Liu. S'assubjectir à leurs commandements.
    \
        Libertatem ab aliquo. Sallust. Recevoir liberté.
    \
        Literas aut epistolam ab aliquo. Cic. Recevoir lettres que aucun nous envoye: ou prendre des lettres pour porter ou envoyer à quelcun.
    \
        Literas e Philotimo accepi. Cic. J'ay receu tes lettres par les mains de Philotimus.
    \
        Litem ad se. Plaut. Prendre le debat pour un autre.
    \
        Lumen Solis accipit Luna. Cic. Elle recoit sa clarte du soleil.
    \
        Malum accipere. Plin. iunior. Recevoir du mal.
    \
        Accipere mala ex scholis dicuntur pueri a Quintiliano. Prendre, ou Apprendre du mal aux escoles.
    \
        Mandata. Cic. Prendre quelque charge ou commission.
    \
        Memoriam de aliquo. Cic. De quibus memoriam accepimus. Desquels nous avons ouy parler.
    \
        Metum accipere. Terent. Avoir paour.
    \
        Morem a maioribus accepimus. Cic. Nous avons prins une coustume de nos ancestres.
    \
        Accipere aliquid muneri. Tacit. Quasi cunctam regionem muneri accepissent. Comme si on leur eust donné tout le pais.
    \
        Nomen. Plin. Prendre le nom.
    \
        Nomen. Liu. Recevoir à la monstre.
    \
        Nuntium. Caes. Recevoir nouvelles.
    \
        Obsides. Caes. Prendre ostages. \ Omen. Cic. Accepter.
    \
        Onus. Cic. Recevoir ou porter fardeau.
    \
        Opinionem. Cic. Concevoir bonne ou mauvaise opinion d'un autre.
    \
        Originem ab aliquo accipere. Quintil. Prendre son origine ou commencement, ou sa naissance.
    \
        Palmam. Cic. Emporter le pris, ou la victoire.
    \
        Pecuniam aduersum legem. Plaut. Prendre argent.
    \
        Poenas. Lucan. Punir.
    \
        Potestatem. Plin. iunior. Recevoir authorité et puissance, ou congé et permission de faire quelque chose.
    \
        Praecepta ab aliquo. Cic. Recevoir enseignements.
    \
        Praedes. Cic. Prendre, ou Recevoir pleiges.
    \
        In aestimationem praedia. Cic. Prendre en payement pour le pris qu'ils sont estimez valoir.
    \
        Prouinciam. Cic. Prendre la charge de gouverner une province, ou quelque autre chose que ce soit.
    \
        Rationes a colono. Cic. Recevoir les comptes.
    \
        Rempublicam. Cic. Prendre le gouvernement de la republique.
    \
        Repulsam. Cic. Estre refusé, Quand on n'obtient point ce qu'on demande, Estre esconduict.
    \
        Rogationem. Cic. Recevoir une loy et l'approuver.
    \
        Rudem, proprie dicuntur gladiatores. Cic. Avoir son congé pour desormais se reposer et ne plus travailler.
    \
        Sacramentum. Tacit. Recevoir le serment des gents de guerre.
    \
        Salutem. Plaut. Recevoir ou accepter une salutation.
    \
        Salutem ab aliquo. Cic. Estre saulvé et delivré par aucun.
    \
        Satisfactionem accipere. Cic. Recevoir et accepter l'excuse ou purgation d'aucun, Se contenter de l'excuse.
    \
        Sententiam. Liu. Recevoir l'opinion de quelcun, L'approuver et avoir pour aggreable.
    \
        Seruitutem. Tacit. Recevoir servitude, Se rendre serf et subject.
    \
        Societatem alicuius. Tacit. Prendre accointance, et association, S'associer. \ Solem totius dici. Plin. Recevoir.
    \
        Sordes ab aliquo. Cic. Rapines et corruptions.
    \
        Speciem raporum accipit napus. Colum. Se change et mue en raves, Prend la forme et faconde, etc.
    \
        Stipendium de publico. Liu. Recevoir gage des deniers communs de la ville.
    \
        Sub imperium aliquid accipere. Tacit. Prendre et mettre soubz sa seigneurie et domination.
    \
        Tabellarium. Cic. Trouver messagier, ou porteur.
    \
        Testimonium publicum. Cic. Prendre la charge de venir tesmoigner au nom de la communaulté.
    \
        Tempus debitum. Plin. iunior. avoir du temps à suffisance, et autant qu'il en appartient.
    \
        Accipere aliquem vadem pro alio. Cic. Prendre à caution et pour pleige.
    \
        Veniam pro aliquo. Ouid. Impetrer, Obtenir.
    \
        Accipiunt ventos a tergo naues. Ouid. Recoivent.
    \
        Vires accipere, aut vim. Plin. Prendre force, S'enforcir.
    \
        Voluntatem parem accipere et reddere. Cic. Estre aimé et rendre la pareille en contraimant, Aimer, et estre aimé, Aimer mutuellement et reciproquement.
    \
        Vrbem accipere. Cic. Prendre une ville.
    \
        Vrbem in deditionem accipere. Liu. Prendre à merci une ville qui se rend.
    \
        Accipere beneficium ab aliquo: cuius reciprocum est, Dare beneficium. Cic. Recevoir quelque plaisir ou bien faict.
    \
        Gaudium accipere, aut leatitiam. Plaut. Recevoir joye, S'esjouir.
    \
        Voluptatem accipere ex re aliqua. Cic. Prendre plaisir, Estre resjouy.
    \
        Calamitatem ab aliquo. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Cladem. Liu. Estre desconfit.
    \
        Contumeliam et contumelias. Caes. Cic. Estre injurié.
    \
        Detrimentum. Cic. Souffrir dommage.
    \
        Dolorem. Cic. Estre marri et ennuyé.
    \
        Incommodum. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Ictum. Lucret. Estre frappé.
    \
        Offensionem. Ci. Mollis animus et ad accipiendam, et ad deponendam offensionem. Aisé à se courroucer et à s'appaiser.
    \
        Accipere offensiunculam in AEdilitate. Cic. Recevoir quelque petite injure.
    \
        Plagam seu vulnus. Varro. Cic. Estre blessé, Recevoir quelque playe.
    \
        Item per metaphoram, Accipere plagam aut vulnus, pro eo quod est Accipere damnum, aut cladem, aut calamitatem. Ci. Endurer et souffrir ou recevoir quelque dommage, tort, ennuy, perte.
    \
        Accipere. Cic. Ouir, Ouir dire.
    \
        Te dicere accipio. Cic. J'enten que tu dis.
    \
        Auribus accipere. Cic. Ouir attentivement et soigneusement.
    \
        AEquis auribus accipere. Liu. Ouir voluntiers et de bon cueur.
    \
        Auribus pronis aliquid accipere. Tacit. Ouir voluntiers, Estre prompt ou enclin, et attentif à ouir.
    \
        Pronis animis accipere. Tacit. Ouir voluntiers et attentivement.
    \
        Auide acceptum. Tacit. Ouy et receu, ou creu chaudement et legierement.
    \
        Aures accipiunt. Cic. Nunc primum hoc aures tuae crimen accipiunt? Est ce de ceste heure seulement que tu ois parler de ce crime?
    \
        Accipe nunc Danaum insidias. Virg. Escoute attentivement.
    \
        Ne tenuissimam quidem auditionem de ea re accepi. Cael. ad Ci. Je n'ay tant soit peu ouy parler de cela, Je n'en ay ouy aucun vent.
    \
        Auditione et fama accipere. Cic. Scavoir par ouy dire, et par le bruit.
    \
        Aliquid aduersis animis accipere. Tacit. Ouir avec mescontentement, Estre mari d'ouir.
    \
        Vt de Hercule et de Libero accepimus. Cic. Comme nous avons ouy dire d'Hercules.
    \
        Eriphylem accepimus in fabulis ea cupiditate. Cic. Nous avons leu és fables que Eriphyle, etc.
    \
        Ego a maioribus memoria sic accepi. Cato apud Gellium. Il me souvient de l'avoir ouy dire ainsi à mes ancestres.
    \
        Preces accipere. Ouid. Ouir ou escouter les prieres.
    \
        Superbius preces alicuius accipere. Tacit. Ouir fierement.
    \
        Si te aequo animo ferre accipiet. Terent. S'il oit dire, ou S'il entend, ou S'il congnoist que, etc.
    \
        Quae gerantur, accipies ex Pollione. Ci. Tu scauras de Pollio.
    \
        Accipere oculis et animo. Cic. Veoir et comprendre en son entendement.
    \
        Animis mea dicta accipite. Virg. Entendez.
    \
        Nostram mentem accipe. Virg. Escoute et enten mon advis et mon conseil.
    \
        Parum accipere locum aliquem, et Minus intelligere, idem significant. Cic. Ne point bien entendre une chose.
    \
        Accipere ad contumeliam vel in contumeliam. Cic. Terent. Prendre à injure.
    \
        Accipere aliquid ad cognitionem rei alicuius. Cic. Prendre une chose pour venir à la congnoissance d'une autre, Par la consideration d'une chose parvenir à la congnoissance d'une autre.
    \
        Ad verbum accipere. Cic. Prendre à la rigueur du mot.
    \
        Ad omnia accipe. Cic. Voici response à toutes les parties de tes lettres.
    \
        Excusatius aliquid sub exemplo accipere. Tacit. L'excuser par ce que autrefois ainsi a esté faict.
    \
        Quo animo accipias, tento te. Cic. Je t'essaye pour veoir comment tu le prendras.
    \
        AEquo animo accipere. Sallust. Prendre en gre, en bien, en bonne part.
    \
        Monitionem patienter accipere, non repugnanter. Cic. Porter patiemment.
    \
        AEgre aliquid accipere. Taci. Le prendre mal, En estre mal content.
    \
        Aliorsum accipere. Terent. Prendre autrement, ou en autre sens une chose qu'on ne l'a dicte.
    \
        Aspere accipere. Cic. Prendre une chose en mal, S'en courroucer.
    \
        Atrocius aliquid accipere. Tacit. Plus aigrement, Plus mal patiemment.
    \
        Durius accipere, aut grauiter. Cic. Plin. Porter mal patiemment, Se mal contenter.
    \
        Fastidiose accipere, vel supine. Seneca. Recevoir quelque don fort negligemment, comme si on n'en faisoit pas grande estime.
    \
        Intemperanter aliquid accipere. Tacit. Immodestement, en sorte qu'on en perde toute contenance.
    \
        In bonam accipere, vel in malam partem. Cic. Prendre en bonne part, ou en mauvaise part, En bien ou en mal.
    \
        Quaeso vt hoc in bonam partem accipias. Cic. Je vous prie qu'il ne vous desplaise, Je vous prie me pardonner ce que je diray. B.
    \
        Id ego in eam partem accepi. Cic. J'ay prins cela en ce sens.
    \
        In eam partem accipioque et volo. Terent. Je le pense ainsi et le desire.
    \
        Accipi aliquid pro magnifico. Tacit. Estre prins et estimé comme chose grande et magnifique.
    \
        In quam partem accipias. Cic. En quelle maniere tu l'entende, En quelle sorte tu le prenne.
    \
        Accipere aliquid in aliam partem ac dictum sit. Ad Heren. Le prendre autrement, et en autre sens qu'on ne l'a dict.
    \
        Verbum in duas pluresve sententias accipere. Ad Heren. Prendre un mot en deux sens ou plusieurs.
    \
        Aliquid in maius accipere. Liu. Faire ou estimer quelque chose plus grande qu'elle n'est, La penser plus grande qu'elle n'est. Vulgo dicitur, Faire le loup plus grand qu'il n'est.
    \
        In matrimonium accipere aliquam. Tacit. Prendre en mariage, Prendre à femme.
    \
        In solutum accipere aliquid. Seneca. Prendre en payement ou pour payement.
    \
        Silentium ipsius in superbiam accipiebatur. Tacit. On le prenoit à fiereté et orgueil.
    \
        Accipe hoc vt a me dicitur. Cic. Pren le comme je le di.
    \
        Vt volet quisque accipiat. Ci. Chascun le prenne comme il vouldra, Qu'on le prenne comme on vouldra.
    \
        Id ita accipio vt mihi factum putem. Cic. Je pren ou estime cela autant que si tu me l'avois faict.
    \
        Accipiatis sine offensione quod dixero. Ci. Ne prenez point mal ce que je diray.
    \
        Numerium libenter accepi in amicitiam. Cic. Je l'ay receu à ami, ou En mon amitie.
    \
        Accipere in societatem regni. Liu. Prendre à compaignon, Pour compaignon, Accompaigner ou associer avec soy.
    \
        In suum numerum accipere. Liu. Recevoir à estre des siens.
    \
        Accipere hospitio. Cic. Loger, Recevoir en son logis.
    \
        In ciuitatem accipere. Cic. Recevoir pour citoyen.
    \
        In vrbem accipere. Liu. Recevoir dedens la ville, Luy ouvrir les portes.
    \
        Accipio quod dat. Cic. Je pren en gré ce qu'il baille.
    \
        Accipere aliquem. Traicter aucun.
    \
        Accipere aliquem in prandio. Plaut. Luy bailler à disner.
    \
        Admirabiliter nos accepit Asia. Cic. Nous a recueilli ou receu et traicté à merveilles, merveilleusement bien.
    \
        Apparatu regio. Cic. Traicter royalement, En roy.
    \
        Accipit hominem nemo melius prorsus. Terent. Il n'y a personne qui recueille mieulx les gents, ou qui traicte mieulx.
    \
        Accipere apparatis epulis. Liu. Faire ung banquet à aucun de viandes bien appareillees.
    \
        Accipere aliquem, pro Tractare et afficere, in malam partem. Plaut. Mal traicter aucun.
    \
        Quo te modo accepissem, nisi iratus essem? Cic. Comment je t'eusse accoustré, etc.
    \
        Accipere cruciatu. Plaut. Tormenter.
    \
        Hominem accipiam quibus dictis meret. Plaut. Je parleray à luy ainsi qu'il merite et dessert.
    \
        Male accepit verbis Rabonium. Cic. Il l'a bien tansé, Il a bien parlé à luy, Il a eu grosses parolles à luy, Il luy a dict grosses injures.
    \
        Indignis modis. Terent. Mal traicté.
    \
        Seuere facinus aliquod. Cic. Punir griefvement et rigoreusement quelque meschancete, Batre.
    \
        Quintum puerum accepi vehementer. Cic. Je l'ay tansé bien aigrement.
    \
        Accipere vocem. Plinius, Turres septem, acceptas voces numerosiore repercussu multiplicant. Recevoir la voix.

    Dictionarium latinogallicum > accipio

  • 9 accommodo

    accommŏdo (adcommŏdo), āre, āvi, ātum, tr. [st1]1 [-] adapter, ajuster.    - aliquid alicui rei accommodare: adapter qqch à qqch.    - rem rei accomodare, Cic. Tim. 26: ajuster une chose à une autre.    - sibi personam accommodare, Cic. Off. 1, 115: s'adapter un rôle, une personnalité.    - umeris alas accommodare, Ov. M. 8, 209: ajuster des ailes aux épaules.    - aliquid ad aliquam rem accommodare: adapter qqch à qqch.    - sibi coronam ad caput accommodare, Cic. de Or. 2, 250: s'ajuster une couronne à la tête. --- cf. Plaut. Trin. 719. [st1]2 [-] accommoder, approprier, conformer à.    - avec dat. accommodare orationem multitudinis auribus, Cic. de Or. 2, 159: approprier son éloquence aux oreilles de la foule.    - naturae se accommodare, Sen. Ep. 17, 9: s'accommoder à la nature.    - avec ad: accommodare ad virium imbecillitatem dicendi genus, Cic. Br. 202: adapter sa manière oratoire à la faiblesse de ses forces physiques.    - ad aliquem exacuendum orationem suam accommodare, Cic. de Or. 1, 131: destiner ses paroles à aiguillonner qqn.    - accommodare testes ad crimen, Cic. Verr. pr. 55: produire les témoins appropriés à un chef d'accusation.    - accommodare aliquem ad sententiam, Cic. Fin. 1, 34: mettre qqn d'accord avec une maxime.    - largitio ad facultates accommodanda est, Cic.: il faut proportionner ses libéralités à sa fortune.    - accomodari in + acc.: s'adapter à, s'appliquer à.    - in omnem eventum consilia accommodabantur, Liv. 40, 57, 8: le plan s'adaptait à toute éventualité.    - cf. Cic. Inv. 1, 26 ; 2, 155 ; Div. 2, 111.    - se accommodare: s'adapter, se conformer.    - accommodare se dicenti, Quint.: conformer son attitude au discours de qqn.    - ad hanc notionem nihil video quod potius accommodem, quam... Cic.: de cette notion je ne vois pas de meilleure conclusion à tirer que...    - accommodare operam studiis, Quint, 1, 10, 15: consacrer son activité aux études, se consacrer aux études.    - alicui accommodare de aliqua re, Cic. Fam. 13, 2: donner des accommodements à qqn à propos de qqch, se montrer accommodant à l'égard de qqn à propos de qqch. [st1]3 [-] employer, appliquer (son attention, ses soins...)    - lapis dentifriciis accommodatur, Plin.: cette pierre est utilisée pour les dentifrices.    - accommodare se ad rempublicam, Cic.: se consacrer aux affaires publiques.    - accommodare operam fabulis, Quint.: s'occuper de sornettes.    - accommodare se alicui assertorem, Suet.: se faire le défenseur de qqn.    - accommodare animum negotio, Suet. Aug. 98: appliquer son esprit à une affaire.    - accommodare operam studiis, Quint. 1, 10, 15: consacrer son activité aux études.    - accommodare pecoribus curam, Quint. 1, 12, 7: donner ses soins aux troupeaux. [st1]4 [-] accorder; faire une concession, accorder des facilités.    - alicui actionem accommodare, Dig. 39, 3, 22: accorder le droit d'instance à qqn.    - fidem accommodare, Dig. 34, 9, 10: interposer sa parole.    - accomodare tempus orandi, Cic.: donner tout le temps de plaider.    - accomodare mendacium alicui, Cic.: obliger qqn par un mensonge.    - accommodare alicui de habitatione, Cic. Fam. 13, 2: mettre un logement à la disposition de qqn.
    * * *
    accommŏdo (adcommŏdo), āre, āvi, ātum, tr. [st1]1 [-] adapter, ajuster.    - aliquid alicui rei accommodare: adapter qqch à qqch.    - rem rei accomodare, Cic. Tim. 26: ajuster une chose à une autre.    - sibi personam accommodare, Cic. Off. 1, 115: s'adapter un rôle, une personnalité.    - umeris alas accommodare, Ov. M. 8, 209: ajuster des ailes aux épaules.    - aliquid ad aliquam rem accommodare: adapter qqch à qqch.    - sibi coronam ad caput accommodare, Cic. de Or. 2, 250: s'ajuster une couronne à la tête. --- cf. Plaut. Trin. 719. [st1]2 [-] accommoder, approprier, conformer à.    - avec dat. accommodare orationem multitudinis auribus, Cic. de Or. 2, 159: approprier son éloquence aux oreilles de la foule.    - naturae se accommodare, Sen. Ep. 17, 9: s'accommoder à la nature.    - avec ad: accommodare ad virium imbecillitatem dicendi genus, Cic. Br. 202: adapter sa manière oratoire à la faiblesse de ses forces physiques.    - ad aliquem exacuendum orationem suam accommodare, Cic. de Or. 1, 131: destiner ses paroles à aiguillonner qqn.    - accommodare testes ad crimen, Cic. Verr. pr. 55: produire les témoins appropriés à un chef d'accusation.    - accommodare aliquem ad sententiam, Cic. Fin. 1, 34: mettre qqn d'accord avec une maxime.    - largitio ad facultates accommodanda est, Cic.: il faut proportionner ses libéralités à sa fortune.    - accomodari in + acc.: s'adapter à, s'appliquer à.    - in omnem eventum consilia accommodabantur, Liv. 40, 57, 8: le plan s'adaptait à toute éventualité.    - cf. Cic. Inv. 1, 26 ; 2, 155 ; Div. 2, 111.    - se accommodare: s'adapter, se conformer.    - accommodare se dicenti, Quint.: conformer son attitude au discours de qqn.    - ad hanc notionem nihil video quod potius accommodem, quam... Cic.: de cette notion je ne vois pas de meilleure conclusion à tirer que...    - accommodare operam studiis, Quint, 1, 10, 15: consacrer son activité aux études, se consacrer aux études.    - alicui accommodare de aliqua re, Cic. Fam. 13, 2: donner des accommodements à qqn à propos de qqch, se montrer accommodant à l'égard de qqn à propos de qqch. [st1]3 [-] employer, appliquer (son attention, ses soins...)    - lapis dentifriciis accommodatur, Plin.: cette pierre est utilisée pour les dentifrices.    - accommodare se ad rempublicam, Cic.: se consacrer aux affaires publiques.    - accommodare operam fabulis, Quint.: s'occuper de sornettes.    - accommodare se alicui assertorem, Suet.: se faire le défenseur de qqn.    - accommodare animum negotio, Suet. Aug. 98: appliquer son esprit à une affaire.    - accommodare operam studiis, Quint. 1, 10, 15: consacrer son activité aux études.    - accommodare pecoribus curam, Quint. 1, 12, 7: donner ses soins aux troupeaux. [st1]4 [-] accorder; faire une concession, accorder des facilités.    - alicui actionem accommodare, Dig. 39, 3, 22: accorder le droit d'instance à qqn.    - fidem accommodare, Dig. 34, 9, 10: interposer sa parole.    - accomodare tempus orandi, Cic.: donner tout le temps de plaider.    - accomodare mendacium alicui, Cic.: obliger qqn par un mensonge.    - accommodare alicui de habitatione, Cic. Fam. 13, 2: mettre un logement à la disposition de qqn.
    * * *
        Accommodo, accommodas, pen. corr. accommodare, Ex ad, et commodo compositum. Approprier, Appliquer, Accommoder, Faire rapporter une chose à une autre, Adapter.
    \
        Ad rempub. et ad magnas res gerendas se accommodare. Cic. S'addonner, S'appliquer à gouverner la chose publique, et à, etc.
    \
        Accommodare animum literis. Suet. Quintil. Appliquer son esprit à l'estude, S'addonner à l'estude.
    \
        Iusiurandum ad alicuius rei testimonium. Cic. Jurer, Prester serment en tesmoignage.
    \
        Suum consilium ad consilium alterius. Cic. S'accorder à l'advis d'autruy. \ Coronam sibi ad caput accommodare. Cic. Se mettre bien proprement une couronne sur la teste.
    \
        Curam auribus. Quintil. Ouir diligemment.
    \
        Curam pecoribus et agris. Quintil. Appliquer son soing et sa solicitude à, etc.
    \
        Ensem lateri accommodare. Virg. Ceindre une espee à son costé comme il appartient.
    \
        Ferulas accommodare. Celsus. Esclisser un bras ou jambe rompue, Mettre et appliquer des esclisses ou atelles.
    \
        Intentionem accommodare. Plin. iunior. Attentivement faire quelque chose.
    \
        Illud si scissem, ad id meas literas accommodassem. Cic. J'eusse accommodé mes lettres à cela.
    \
        Mendacium suum alicui. Cic. Mentir pour faire plaisir à autruy, Luy prester un mensonge.
    \
        Operam studio literarum, et Accommodare curam literis. Quint. Mettre et employer sa peine et son labeur à l'estude.
    \
        Orationem auribus multitudinis. Cic. Attremper son parler selon la fantasie du commun.
    \
        Patientiam accommodare. Laisser faire. B.
    \
        Patientiam accommodare vtenti, vel vsurpanti. Souffrir et laisser jouyr. B.
    \
        Vt sumptus huius peregrinationis accommodet ad mercedes Argileti. Cic. Qu'il ne despende point plus à ce voyage que monte le revenu de la ferme, Qu'il taille et mesure la despense de ce voyage selon le revenu, etc.
    \
        Tempus alicui rei, et ad aliquam rem. Cic. Appliquer le temps. et l'employer.
    \
        Testes ad crimen. Cic. Amener et produire les tesmoings, et s'en servir à la preuve du crime.
    \
        Vocem veritati. Quintil. Accommoder sa voix et pronontiation à la nature de la chose dont on parle, Prononcer selon que requiert la matiere subjecte.
    \
        Accommodare et fingere se ad alicuius arbitrium et nutum. Cic. S'accommoder et desguiser selon, etc.
    \
        Accommodare aliquid in rem aliquam, vt In plures causas accommodare idem exordium. Cic. Faire servir et venir à propos.
    \
        Pyxinum eodem accommodatum est. Celsus. Est propre, utile, et convenable à cela mesme.
    \
        Accommodare alicui de habitatione. Cic. Luy bailler logis, Luy faire ce plaisir de luy prester ou trouver logis.
    \
        Accommodare alicui aedes ad nuptias. Cic. Prester sa maison pour faire nopces.

    Dictionarium latinogallicum > accommodo

  • 10 conjunctum

    con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
    I.
    Lit.
    (α).
    With cum:

    eam epistulam cum hac,

    Cic. Fam. 7, 30, 3:

    animam cum animo,

    Lucr. 3, 160:

    naturam tenuem gravi cum corpore,

    id. 5, 563.—
    (β).
    With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
    (γ).
    With dat.:

    castra muro oppidoque,

    Caes. B. C. 2, 25:

    ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,

    Curt. 5, 13, 10:

    conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,

    Vitr. 6, 7, 3:

    dextrae dextram,

    Ov. M. 8, 421:

    aëra terris,

    Lucr. 5, 564.—
    (δ).
    With the acc. only:

    boves,

    i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:

    bis binos (equos),

    Lucr. 5, 1299:

    calamost plures ceră,

    Verg. E. 2, 32:

    dextras,

    id. A. 1, 514:

    nostras manus,

    Tib. 1, 6, 60:

    oras (vulneris) suturā,

    Cels. 7, 4, 3:

    medium intervallum ponte,

    Suet. Calig. 19:

    supercilia conjuncta,

    id. Aug. 79:

    verba,

    Quint. 8, 3, 36.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.
    (α).
    With cum:

    eas cohortes cum exercitu suo,

    Caes. B. C. 1, 18:

    quem ego cum deorum laude conjungo,

    i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:

    imperii dedecus cum probro privato,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:

    judicium suum cum illius auctoritate,

    Quint. 10, 3, 1:

    voluptatem cum laude ac dignitate,

    id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
    (β).
    With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
    (γ).
    With dat.:

    noctem diei,

    Caes. B. C. 3, 13:

    arma finitimis,

    Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:

    se alicui,

    Curt. 8, 13, 4:

    laudem oratori,

    Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:

    sequentia prioribus,

    id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:

    pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,

    Hirt. B. G. 8, 48.—
    (δ).
    With in and abl.:

    cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,

    Cic. Fam. 5, 17, 2:

    nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    (ε).
    With in and acc.:

    omnia vota in unum,

    Petr. 86.—
    (ζ).
    With acc. only:

    vocales,

    to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:

    vires,

    Val. Fl. 6, 632:

    Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,

    Cic. Prov. Cons. 2, 3:

    aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,

    id. Phil. 14, 11, 29:

    ne... tantae nationes conjungantur,

    Caes. B. G. 3, 11:

    hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,

    Verg. A. 5, 712:

    res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,

    Curt. 5, 1, 2:

    passus,

    Ov. M. 11, 64:

    abstinentiam cibi,

    i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;

    in the same sense, consulatus,

    Suet. Calig. 17; and:

    rerum actum,

    id. Claud. 23:

    nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,

    Tac. A. 13, 17. —
    B.
    In partic.
    1.
    To compose, form by uniting:

    quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),

    Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
    2.
    To unite, join in marriage or love:

    me tecum,

    Ov. H. 21, 247:

    aliquam secum matrimonio,

    Curt. 6, 9, 30:

    aliquam sibi justo matrimonio,

    Suet. Ner. 28; cf.:

    aliquam sibi,

    id. Calig. 26:

    conjungi Poppaeae,

    Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:

    conubia Sabinorum (Romulus),

    to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
    3.
    To connect, unite by the ties of relationship or friendship:

    se tecum affinitate,

    Nep. Paus. 2, 3:

    tota domus conjugio et stirpe conjungitur,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    nos inter nos (res publica),

    id. Fam. 5, 7, 2:

    me tibi (studia),

    id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:

    multos sibi familiari amicitiā,

    Sall. J. 7, 7:

    Ausonios Teucris foedere,

    Verg. A. 10, 105:

    optimum quemque hospitio et amicitiā,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    amicitiam,

    id. Clu. 16, 46; cf.:

    societatem amicitiamque,

    Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:

    loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,

    Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:

    Paphlagonia Cappadociae,

    Nep. Dat. 5, 5:

    regio Oceano,

    Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:

    ratis crepidine saxi,

    Verg. A. 10, 653.—
    B.
    Transf., of time, connected with, following:

    quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,

    Curt. 5, 1, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:

    prudentia cum justitiā,

    Cic. Off. 2, 9, 33; so,

    nihil cum virtute,

    id. ib. 1, 2, 5:

    ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,

    id. Part. Or. 2, 7:

    verba inter se (opp. simplicia),

    id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;

    (opp. singula),

    Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:

    causae (opp. simplices),

    id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:

    justitia intellegentiae,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    praecepta officii naturae,

    id. ib. 1, 2, 6:

    talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,

    id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:

    libido scelere conjuncta,

    id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:

    conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,

    harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
    b.
    conjunctum, i, n. subst.
    (α).
    In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
    (β).
    A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
    (γ).
    In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
    2.
    In partic.
    a.
    Connected by marriage, married:

    digno viro,

    Verg. E. 8, 32:

    conservae,

    Varr. R. R. 1, 17, 5.—
    * b.
    Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):

    vitis ulmo marito,

    Cat. 62, 54.—Far more freq.,
    c.
    Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
    (α).
    With abl.:

    cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,

    Cic. Planc. 11, 27:

    cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    equites concordiā conjunctissimi,

    id. Clu. 55, 152:

    sanguine,

    Sall. J. 10, 3; cf.:

    Mario sanguine conjunctissimus,

    Vell. 2, 41, 2:

    propinquitatibus adfinitatibusque,

    Caes. B. G. 2, 4; cf.:

    propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,

    Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
    (β).
    With cum, etc.:

    ubi tecum conjunctus siem,

    Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,

    genus cum diis,

    Suet. Caes. 6.— Absol.:

    conjunctus an alienus,

    Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:

    conjunctissimus huic ordini,

    Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

    civitas populo Romano,

    Caes. B. G. 7, 33:

    conjunctior illo Nemo mihi est,

    Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:

    inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,

    Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:

    ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,

    id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
    1.
    In connection, conjointly, at the same time:

    conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    conjuncte re verboque risus moveatur,

    id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;

    3, 37, 149: agere,

    id. Inv. 1, 7, 9.—
    2.
    In a friendly, confidential manner:

    conjuncte vivere,

    Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > conjunctum

  • 11 conjungo

    con-jungo, nxi, nctum, 3, v. a., to bind together, connect, join, unite (very freq. in all perr. and species of composition); constr. with cum, inter se, the dat., or the acc. only; trop. also with ad.
    I.
    Lit.
    (α).
    With cum:

    eam epistulam cum hac,

    Cic. Fam. 7, 30, 3:

    animam cum animo,

    Lucr. 3, 160:

    naturam tenuem gravi cum corpore,

    id. 5, 563.—
    (β).
    With inter se, Lucr. 3, 559; cf. id. 3, 137.—
    (γ).
    With dat.:

    castra muro oppidoque,

    Caes. B. C. 2, 25:

    ita cursum regebat, ut primi conjungi ultimis possent,

    Curt. 5, 13, 10:

    conjunguntur his (porticibus) domus ampliores,

    Vitr. 6, 7, 3:

    dextrae dextram,

    Ov. M. 8, 421:

    aëra terris,

    Lucr. 5, 564.—
    (δ).
    With the acc. only:

    boves,

    i. e. to yoke together, Cato, R. R. 138; cf.:

    bis binos (equos),

    Lucr. 5, 1299:

    calamost plures ceră,

    Verg. E. 2, 32:

    dextras,

    id. A. 1, 514:

    nostras manus,

    Tib. 1, 6, 60:

    oras (vulneris) suturā,

    Cels. 7, 4, 3:

    medium intervallum ponte,

    Suet. Calig. 19:

    supercilia conjuncta,

    id. Aug. 79:

    verba,

    Quint. 8, 3, 36.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.
    (α).
    With cum:

    eas cohortes cum exercitu suo,

    Caes. B. C. 1, 18:

    quem ego cum deorum laude conjungo,

    i. e. put on an equality with, Cic. Pis. 9, 20; id. Font. 10, 21; cf. Quint. 11, 1, 28:

    imperii dedecus cum probro privato,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Red. Sen. 2, 4; id. Red. Quir. 7, 16; id. Brut. 31, 120:

    judicium suum cum illius auctoritate,

    Quint. 10, 3, 1:

    voluptatem cum laude ac dignitate,

    id. 8, pr. 33; 12, 2, 8; Cat. 64, 331.—
    (β).
    With ad (very rare), Quint. 4, 1, 16.—
    (γ).
    With dat.:

    noctem diei,

    Caes. B. C. 3, 13:

    arma finitimis,

    Liv. 8, 16, 2; 42, 47, 3:

    se alicui,

    Curt. 8, 13, 4:

    laudem oratori,

    Quint. 1, 10, 17; 5, 10, 51:

    sequentia prioribus,

    id. 11, 2, 20.—So of writings, to add:

    pauca scribenda conjungendaque huic commentario statui,

    Hirt. B. G. 8, 48.—
    (δ).
    With in and abl.:

    cum in tui familiarissimi judicio ac periculo tuum crimen conjungeretur,

    Cic. Fam. 5, 17, 2:

    nefarium est... socium fallere qui se in negotio conjunxit,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    (ε).
    With in and acc.:

    omnia vota in unum,

    Petr. 86.—
    (ζ).
    With acc. only:

    vocales,

    to contract, Cic. Or. 44, 150; Quint. 12, 10, 30: bellum, to carry on or wage in concert, Cic. Imp. Pomp. 9, 26; Sil. 15, 52:

    vires,

    Val. Fl. 6, 632:

    Galliae duae, quas hoc tempore uno imperio videmus esse conjunctas,

    Cic. Prov. Cons. 2, 3:

    aequum est enim militum, talium praesertim, honorem conjungi,

    id. Phil. 14, 11, 29:

    ne... tantae nationes conjungantur,

    Caes. B. G. 3, 11:

    hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,

    Verg. A. 5, 712:

    res... sicut inter se cohaerent tempore, ita opere ipso conjungi,

    Curt. 5, 1, 2:

    passus,

    Ov. M. 11, 64:

    abstinentiam cibi,

    i. e. to continue without interruption, Tac. A. 6, 26;

    in the same sense, consulatus,

    Suet. Calig. 17; and:

    rerum actum,

    id. Claud. 23:

    nox eadem necem Britannici et rogum conjunxit,

    Tac. A. 13, 17. —
    B.
    In partic.
    1.
    To compose, form by uniting:

    quod (Epicurus) e duplici genere voluptatis conjunctus est (i. e. Epicuri summum bonum),

    Cic. Fin. 2, 14, 44 Madv. ad loc.—
    2.
    To unite, join in marriage or love:

    me tecum,

    Ov. H. 21, 247:

    aliquam secum matrimonio,

    Curt. 6, 9, 30:

    aliquam sibi justo matrimonio,

    Suet. Ner. 28; cf.:

    aliquam sibi,

    id. Calig. 26:

    conjungi Poppaeae,

    Tac. A. 14, 60; Cat. 64, 335:

    conubia Sabinorum (Romulus),

    to bring about, accomplish, Cic. de Or. 1, 9, 37.—
    3.
    To connect, unite by the ties of relationship or friendship:

    se tecum affinitate,

    Nep. Paus. 2, 3:

    tota domus conjugio et stirpe conjungitur,

    Cic. Fin. 5, 23, 65:

    nos inter nos (res publica),

    id. Fam. 5, 7, 2:

    me tibi (studia),

    id. ib. 15, 11, 2; Caes. B. C. 3, 21:

    multos sibi familiari amicitiā,

    Sall. J. 7, 7:

    Ausonios Teucris foedere,

    Verg. A. 10, 105:

    optimum quemque hospitio et amicitiā,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    amicitiam,

    id. Clu. 16, 46; cf.:

    societatem amicitiamque,

    Sall. J. 83, 1.—Hence, conjunctus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) United, connected; hence, of places, bordering upon, near:

    loca, quae Caesaris castris erant conjuncta,

    Caes. B. C. 1, 64 init.; 2, 25; 3, 112:

    Paphlagonia Cappadociae,

    Nep. Dat. 5, 5:

    regio Oceano,

    Hirt. B. G. 8, 46; 8, 31:

    ratis crepidine saxi,

    Verg. A. 10, 653.—
    B.
    Transf., of time, connected with, following:

    quae proelio apud Arbela conjuncta sunt ordiar dicere,

    Curt. 5, 1, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    In gen., connected with, pertaining to; accordant or agreeing with, conformable to, etc.; constr. with cum, the dat., or rar. the abl.:

    prudentia cum justitiā,

    Cic. Off. 2, 9, 33; so,

    nihil cum virtute,

    id. ib. 1, 2, 5:

    ea, quae sunt quasi conjuncta aut quae quasi pugnantia inter se,

    id. Part. Or. 2, 7:

    verba inter se (opp. simplicia),

    id. Top. 7; id. de Or. 3, 37, 149;

    (opp. singula),

    Quint. 5, 10, 106; 7, 9, 2; 8, 1, 1:

    causae (opp. simplices),

    id. 3, 6, 94; 3, 10, 1:

    justitia intellegentiae,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    praecepta officii naturae,

    id. ib. 1, 2, 6:

    talis simulatio vanitati est conjunctior quam liberalitati,

    id. ib. 1, 14, 44; id. de Or. 2, 81, 331:

    libido scelere conjuncta,

    id. Clu. 5, 12; id. Phil. 5, 7, 20: haec necesse est aut ex praeterito tempore aut ex conjuncto aut ex sequenti petere, i. e. the present, Quint. 5, 8, 5; cf. id. 5, 9, 5; 5, 10, 94; and id. 7, 2, 46:

    conjuncta (et conveniens) constantia inter augures,

    harmonious, accordant, Cic. Div. 2, 39, 82.—
    b.
    conjunctum, i, n. subst.
    (α).
    In rhet., connection, Cic. de Or. 2, 40, 167; cf. id. ib. 2, 39, 166.—
    (β).
    A joint-sentence, = copulatum, sumpeplegmenon, Gell. 16, 8, 10.—
    (γ).
    In the physical lang. of Lucr., the necessary, inherent qualities of bodies (as weight, etc.), in contrast with eventum, merely external condition, Lucr. 1, 449 sq.—
    2.
    In partic.
    a.
    Connected by marriage, married:

    digno viro,

    Verg. E. 8, 32:

    conservae,

    Varr. R. R. 1, 17, 5.—
    * b.
    Transf., of the vine (cf. conjunx, I. 2.):

    vitis ulmo marito,

    Cat. 62, 54.—Far more freq.,
    c.
    Connected or united by relationship or friendship, allied, kindred, intimate, friendly (freq. in Cic.).
    (α).
    With abl.:

    cum aliquo vinculis et propinquitatis et adfinitatis,

    Cic. Planc. 11, 27:

    cum populo Romano non solum perpetuā societate atque amicitiā, verum etiam cognatione,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    equites concordiā conjunctissimi,

    id. Clu. 55, 152:

    sanguine,

    Sall. J. 10, 3; cf.:

    Mario sanguine conjunctissimus,

    Vell. 2, 41, 2:

    propinquitatibus adfinitatibusque,

    Caes. B. G. 2, 4; cf.:

    propinquā cognatione, Nep. praef. § 7: homo conjunctissimus officiis, usu, consuetudine,

    Cic. Sull. 20, 57; id. Cat. 1, 13, 33; id. de Or. 1, 7, 24; id. Att. 1, 16, 11; Nep. Att. 12, 1 al. —
    (β).
    With cum, etc.:

    ubi tecum conjunctus siem,

    Plaut. Aul. 2, 2, 52: so,

    genus cum diis,

    Suet. Caes. 6.— Absol.:

    conjunctus an alienus,

    Quint. 7, 4, 21; Nep. Att. 7, 1; Curt. 6, 11, 10.—With dat.:

    conjunctissimus huic ordini,

    Cic. Prov. Cons. 16, 38; cf.:

    civitas populo Romano,

    Caes. B. G. 7, 33:

    conjunctior illo Nemo mihi est,

    Ov. M. 15, 599; Curt. 7, 3, 25.—With inter:

    inter se conjunctissimos fuisse Curium, Coruncanium,

    Cic. Lael. 11, 39; id. Dom. 11, 27:

    ut nosmet ipsi inter nos conjunctiores simus,

    id. Att. 14, 13, B. 5.— conjunctē, adv. (rare; most freq. in Cic.).
    1.
    In connection, conjointly, at the same time:

    conjuncte cum reliquis rebus nostra contexere,

    Cic. Fam. 5, 12, 2:

    conjuncte re verboque risus moveatur,

    id. de Or. 2, 61, 248: elatum aliquid, i. e. hypothetically (opp. simpliciter, categorically), id. ib. 2, 38, 158;

    3, 37, 149: agere,

    id. Inv. 1, 7, 9.—
    2.
    In a friendly, confidential manner:

    conjuncte vivere,

    Nep. Att. 10, 3; so with vivere in the comp., Cic. Fam. 6, 9, 1; Plin. Ep. 6, 8, 4; and in sup., Cic. Lael. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > conjungo

  • 12 conficio

    cōn-ficio, fēci, fectum, ere (con u. facio), zusammenmachen, d.i. I) = fertig machen, zustande bringen, 1) durch körperliche od. geistige Tätigkeit, a) anfertigen, verfertigen, anlegen, herstellen, vollenden, ausführen, ausfertigen, durchführen, vollziehen, α) übh.: pallium, Plaut.: chartam (Papier), Hadrian. imp. b. Vopisc.: anulum, pallium, soccos suā manu, Cic. – c. dialogos, Cic.: litteras, Cic.: orationes, Nep.: partem orationis perpolire et c., Cic.: c. novissimum imperfectum (commentarium), fertig machen, Hirt. b. G.: librum Graece od. Graeco sermone, Nep.: tabulas litteris Graecis, Caes.: tabulas (das Hausbuch), anlegen, führen, Cic.: u. so diligenter tabulas (Ggstz. neglegenter adversaria scribere), Cic.: rationes, die R. anfertigen, aufstellen, Cic.: senatus consultum, Lampr. – c. aegre delectum, Liv.: ludos, Cic.: rem divinam, Nep.: ad penates hostis sui nuptiale sacrum, Liv.: sacra, Cic.: sacra Orphica Dionyso, Cic.: sacra per mulieres ac virgines confici, Cic.: c. iusta funera, Caes.: legitima quaedam, Nep. – caedem, vollführen, verüben, Nep.: u. so tantum facinus per alqm, Cic. – bellum, Cic.: proelium, Sall. – eo autem omni sermone confecto, Cic.: reliquo sermone confecto, Caes. – quoniam (res) vi manuque confecta est, Cic.: quibus od. his rebus confectis, Sall., Caes. u.a.: omnibus enim rebus magnā curā, multā operā et labore confectis, Cic.: ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere, Caes.: id, quod ipsi diebus XX aegerrime confecerant, ut flumen transirent, Caes. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = ein Geschäft, einen Auftrag, ein Amt, einen Vertrag usw. abtun, abmachen, abschließen, ins reine bringen, zustande bringen, vollziehen, ista confice, Cic.: c. negotium, Caes.: negotium ex sententia, Cic.: totum negotium per alqm, Cic.: mandata, Cic.: legationem et mandata, Cic.: legationis officium, Caes.: munus susceptum, munus annuum, Cic.: iurisdictionem, Cic.: rem sine pugna et sine vulnere, Caes.: de Acutiliano negotio quod mihi mandaras ut primum a tuo digressu Romam veni confeceram, Cic. – c. nuptias, Ter.: pacem in suas leges, Ter.: pactiones, Cic.: pretium, den Pr. bestimmen, Cic. – u. absol. (ohne Ang. was?), c. cum alqo, mit jmd. abschließen, das Geschäft abmachen, cum coheredibus, sich auseinandersetzen, Cic. ep. 7, 2, 1: so auch c. cum alqo de columnis, Cic. ad Att. 12, 19, 1. – b) einen Gang, Lauf, einen Weg, eine Strecke usw. vollenden, zurücklegen, α) im Raume, ambulationem in Academia, Cic. – cursum (u. im Bilde cursum vitae), Cic.: cursus annuos (v. der Sonne), Cic.: hinc Scyrum inde Delum, utroque citius quam vellemus, cursum confecimus, Cic.: XXX fere diebus cursum suum (v. Gestirn Saturn), Cic. – c. iter ex sententia, Cic.: iter anno vertente, Nep.: celeriter VIII milium iter, Caes.: a Massilia Gesoriacum usque pedestri itinere confecto, Suet.: c. breviora itinera equo, Curt.: tertiam partem itineris, Nep.: longam aliquam viam, Cic.: celeritate incredibili longissimas vias, Suet. – vario sermone sex illa a Dipylo stadia, Cic.: immensum spatiis aequor, Verg.: incredibili celeritate magnum spatium paucis diebus, Caes.: dimidium spatium (verst. itineris), Nep.: disparibus temporibus eadem spatia (v. den Sternen), Cic.: eundem XII signorum orbem annis XII (v. Gestirn Jupiter), Cic. – β) in der Zeit, annos LX confecisse, Cic.: prope centum confecisse annos, Cic.: extremum vitae diem morte, Cic. de fin. 3, 76: reliquam noctis partem ibi, vollends zubringen, Caes. – u. im Passiv, confici = zu Ende gehen, vorüber (vorbei) od. um sein, v. Zeitläufen, sic annuum tempus confici, Cic.: biennio iam confecto, Cic.: iam prope hieme confectā, Caes.: nondum hieme confectā, Caes.: confectā brumā, Col.: primā confectā vigiliā, Caes.: ante primam confectam vigiliam, Caes.: confectis aestivis, Cic.: illic solstitium, hic bruma conficitur, Sen.: vergiliarum signo confecto, nach dem Untergange des Siebengestirns, Auct. b. Afr.: u. so sidus confectum, das untergegangene, Plin.

    2) durch Veranstaltungen aller Art zusammenbringen, zuwege bringen, a) aufbringen, auftreiben, verschaffen, pauxillulum nummorum, Ter.: pecuniam, innumerabilem pecuniam, Cic.: quantam pecuniam non solum numeratam, verum etiam huiuscemodi in rebus positam conficeret, Cic.: unde eam pecuniam confici posse, nisi tributo populo indicto? Liv.: permagnam ex illa re pecuniam confici posse, Cic.: ex his urbibus quinque et viginti talenta se confecturum, Liv.: frumentum, Liv. – hortos, alci hortos (durch Kauf), Cic.: alci bibliothecam, Cic. – alci virginem, Ter.: obsides, Hirt. b. G.: serpentium magnam multitudinem, Nep. – als milit. t. t., Bewaffnete durch Aushebung, Aufgebot usw. zusammen-, aufbringen, auf die Beine bringen, reliquas legiones, quas ex novo delectu confecerat, Caes.: c. regum et tetrarcharum copiis immanem exercitum, Vell.: intentissimā conquisitione ad triginta milia peditum, Liv.: hos posse conficere armata milia centum, Caes.: c. exercitus maximos, Cic.: circiter CCC equites, Caes. – als publiz. t. t., jmd. (= jmds. Stimme) jmdm. od. sich verschaffen, tribum suam necessariis suis, Cic.: centurias, Cic. – b) bewirken, α) Zustände usw. aller Art bewirken, auswirken, erzeugen, alci reditum, Cic.: alci aliquid mali, Ter.: motus animorum, Cic.: alci sollicitudines, Ter.: bene loquendi famam (v. Eigenschaften), Cic. – absol., sunt aliae (causae), quae ipsae conficiunt (unmittelbar wirken); aliae quae vim aliquam ad conficiendum afferunt, Cic. part. or. 93. – β) m. dopp. Acc. = so u. so stimmen, auditorem benevolum, attentum, docilem, Cic. de inv. 1, 20: animum auditoris mitem et misericordem, ibid. 1, 106. – γ) als philos. t. t., durch Schlußfolgerung usw. bewirken = dartun, gew. m. Ang. woraus? durch ex u. Abl., conclusio est, quae brevi argumentatione ex iis, quae ante dicta sunt aut facta, conficit quod necessario consequatur, Cornif. rhet.: ex eo, quod sibi dederat quicum disputabat, conficere malebat, Cic. – im Passiv, conficitur alqd, es wird etw. dargetan, erschlossen, es ergibt sich etw., es folgt etw., ita aut ex contrario conficiatur sententia, hoc modo, Cic.: ex quo conficitur, ut etc., Cic.: cum autem, his concessis, complexio ex his non conficitur, nicht folgerecht gebildet wird, Cic.: irrefutabiliter confectum est, m. folg. Acc. u. Infin., Iulian. b. Augustin. op. imperf. c. Iul. 2, 57 in.

    II) gleichs. zusammenarbeiten, I) durch Zubereitung, zubereiten, verarbeiten, Ceres (invenit) molere et conficere (sc. frumentum) das Mahlen und Backen, Plin. 7, 191: sinapis confecta, Edict. Diocl. 1, 35: pellis confecta, gegerbtes Leder (Ggstz. infecta), ibid. 8. no. 18. 20. 22: pili ad funem confecti, zu Stricken gedreht, ibid. 11, 3: hibiscum in mellis crassitudinem confectum, Cael. Aur. chron. 5, 1, 12.

    2) durch Zerstückelung u. durch Verbrauch übh.: a) durch Zerstückelung übh.: ligna ad fornacem, spalten, Cato: molere et c. frumenta, Plin.: molarum et conficiendi frumenti labor, Col. – b) durch Kauen oder Verdauen, verarbeiten, α) durch Kauen, v. den Zähnen, zerkauen, zermalmen, escas, Cic.: cibum, Liv. – v. kauenden Tieren, boves in conficiendo cibo lenti, Col. – u. übh. verarbeiten = verzehren, prandium, Plaut.: plures iam pavones confeci, quam tu pullos columbinos (scherzh.), Cic.: fortius iusta cibariorum (v. Tieren), Col.: ibes maximam vim serpentium conficiunt, Cic. – β) durch Verdauen, zersetzen, verdauen, von den Verdauungswerkzeugen, alvus cibos non conficit, Plin.: cibus confectus coctusque, Cic.: confectus et consumptus cibus, Cic.: spiritu omnia cocta et confecta in reliquum corpus dividuntur, Cic. – v. dem verdauenden Geschöpfe, omnia dentibus frangentes protinusque devorata conficientes ventre, Plin. – im Bilde, lectio non cruda, sed multā iteratione mollita et velut confecta, Quint. – c) durch Verbrauch usw. klein machen, α) v. Pers., vertun = verbrauchen, donec utriusque (vini et myrtei) terni cyathi conficiantur, Cels. – bes. Vermögen, argentum alcis, Ter.: patrimonium suum, Cic.: ornamenta equestris ordinis, Cic.: suam rem non minus strenue quam publicam, Cic. – β) von lebl. Subjj., denen verzehrende Kraft beigelegt wird, vertilgen, verzehren, conficiunt ignes silvas, Lucr.: confici igni, frigore, Lucr. – v. Abstr., nihil est enim opere et manu factum, quod non aliquando conficiat et consumat vetustas, Cic.: quae vetustas est, quae rem divinam conficere possit, Cic.

    2) durch Erlegung od. Überwindung niedermachen, a) durch Erlegung einzelne leb. Wesen niederhauen, niederstoßen, umbringen, jmdm. den Garaus machen, Tiere erlegen, alterum Curiatium, Liv.: saucium, Liv.: leones, Sen.: feras, Suet.: eam bestiam, Val. Max.: confice, mache mir vollends den Garaus, Hor.: haec sica nuper ad regiam me paene confecit, Cic. – m. Ang. womit? wodurch? durch Abl., duodecim propugnatores totidem sagittarum ictibus, Suet.: alqm triginta vulneribus, Suet.: alqm incendio, Nep. – im Bilde, c. alqm omnibus notis ignominiisque, Liv.: superiore ex loco confici et concidi ab alqo (mit Anspielung auf das Erlegen der wilden Tiere), Cic. – b) durch Überwindung ein Heer, ein Volk, eine Provinz gleichs. niederwerfen = aufreiben, zu Paaren treiben, gänzlich unterwerfen, unterjochen, duos hostium exercitus haud minus pernicioso quam pertinaci certamine (v. Glück), Liv.: Athenienses, Nep.: provinciam, Cic.: Britanniam, Cic.

    3) durch allmähliches Schwächen gleichs. fertig machen, erschöpfen, aufreiben, a) körperlich od. gemütlich, bei Ang. wodurch? m. Abl., cum meus me maeror cotidianus lacerat et conficit, Cic.: vitae cupiditas, quae me conficit angoribus, Cic.: nos in foro, in amicorum negotiis res ipsa ante confecit, quam etc., Cic.: maerore se conficiens, Cic. – Dft im Passiv, confici alqā re, aufgerieben werden, sich aufreiben, fast vergehen vor usw., macie (v. Körper), Plin.: fame, frigore, Cic.: siti, Sall.: lacrimis, Cic.: angoribus, curis, Cic.: desiderio alcis rei incendi et c., Cic.: frustra maerore c., sich verg. abgrämen, Cic.: c. dolore, Cic. – u. prägn. conficior m. folg. Akk. u. Jnfin. = ich vergehe fast vor Schmerz, venisse tempus, cum etc., Cic. ad Att. 10, 18, 3. – u. Partiz. Perf. confectus, erschöpft, ganz geschwächt, teils mit Ang. wodurch? durch Abl., mulier aegra et corpore et animo c. (durch = an K. u. G.), Cic. – c. cum corporis morbo tum animi dolore, Cic.: macie et squalore, Cic.: fame, frigore, inopiā omnium rerum, Cic.: siti inopiāque, Auct. b. Afr.: opere, vigiliis, vulneribus, Liv.: multis gravibusque vulneribus, Caes. – cruciatu maximorum dolorum, Cic.: aetate, Caes.: senectute, Cic. – u. im Bilde, civitas senio confecta, altersschwacher, Cic. – c. maerore, Cic.: curis, Iustin.: luctu confectum tabescere, Cic. – v. Tieren, macie confectus lupus, ganz abgemagerter (Ggstz. perpastus canis), Phaedr. – teils absol., confectus et saucius gladiator, Cic.: c. filius, Cic.: fessi confectique, Liv. – b) politisch erschöpfen, in seiner Eristenz gefährden, aufreiben, zugrunde richten, praevalentis populi vires se ipsae conficiunt, Liv.: quae (accusandi rabies) omni civili bello gravius togatam civitatem confecit, setzte schwerer zu als usw., Sen.: quid affert, ut tanta civitas, si cadet, a viro tamen confecta videatur? Cic. – / Passiv auch confio, w. s.

    lateinisch-deutsches > conficio

  • 13 gradus

    grădŭs, ūs, m. [gradior]    - gén. arch. graduis, Varr. - dat sing. gradu, Lucil. - acc. plur. grados, Pacuv. [st1]1 [-] pas (mesure de longueur: 2 pieds 1/2, environ 75 cm). [st1]2 [-] pas, marche ([] cursus: course).    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler (allonger, forcer) le pas, marcher plus vite.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 61, 249: faire un pas.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 249: faire un pas, marcher.    - gradum celerare Virg. En. 4, 641 ; corripere, Hor. O. 1, 3, 33, presser le pas.    - gradum addere, Liv. 26, 9, 5, augmenter le pas.    - gradum sistere, Virg. En. 6, 465 ; sustinere Ov. F. 6, 398: suspendre sa marche.    - gradum revocare, Virg. En. 6, 128 ; referre, Ov. F. 5, 502: revenir sur ses pas.    - suspenso gradu, Ter. Phorm. 867: en retenant ses pas, à pas de loup.    - citato gradu, Liv. 28, 14, 17: à vive allure.    - pleno gradu, Sall. J. 98, 4: au pas accéléré. --- cf. Liv. 4, 32, 10, etc.    - métaph. spondeus habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum, Cic. Or. 216: le spondée a une démarche ferme et qui ne manque pas de beauté. [st1]3 [-] fig. marche vers, approche.    - in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est, Cic. Verr. 2, 3: de cette province notre empire a fait son premier pas en Afrique.    - gradus reditus mei, Cic. Att. 7, 23, 2: un pas vers mon retour.    - gradus ad consulatum, Liv. 6, 42, 2: un pas vers le consulat.    - gradum fecit ad censuram, Liv. 27, 6, 17: il ne fit qu'un pas (bond) jusqu'à la censure.    - mortis timere gradum, Hor. O. 1, 3: craindre l'approche de la mort, craindre de faire le pas vers la mort. [st1]4 [-] position (du soldat à la guerre).    - nec ullo timore de gradu dejecta est, Caes.: et (la légion) ne fut ébranlée par aucune crainte.    - aliquem gradu movere (demovere, depellere): déloger qqn de sa position, faire lâcher pied à qqn.    - aliquem gradu movere, demovere, Liv. 7, 8, 3 ; 6, 32, 8, depellere Nep. Them. 5, 1: faire lâcher pied à qqn.    - de gradu pugnare: combattre de pied ferme.    - in gradu stetimus, certi non cedere, Ov. M. 9: nous avons tenu ferme, résolus à ne pas reculer.    - in suo quisque gradu obnixi, sine respiratione pugnabant, Liv. 8: chacun résistait de pied ferme et combattait sans reprendre haleine.    - stabili gradu impetum hostium excipere, Liv. 6, 12, 8: recevoir le choc des ennemis de pied ferme.    - in suo quisque gradu obnixi, Liv. 8, 38, 11: se tenant chacun solidement campés sur leurs jambes.    - de gradu, Sen. Ep. 29, 6: à pied, de pied ferme.    - fig. de gradu dejici, Cic Off. 1, 80: être décontenancé, déconcerté, lâcher prise. [st1]5 [-] degré, marche, [d'ord. au plur.].    - gradus templorum, Cic. Att. 4, 1, 5: les degrés des temples. --- cf. Cic. Sest. 34.    - praeceps per gradus ire, Suet. Cal. 35: dégringoler de gradin en gradin [au théâtre].    - subitarii gradus, Tac. An. 14, 20: des gradins improvisés.    - spectaculorum gradus, Tac. An. 14, 13: tribunes en gradins.    - au sing. primus gradus ascenditur, Vitr. 3, 3: on monte la première marche.    - agric. gradus: profondeur d'un coup de bêche en palier. --- Col. 3, 13, 9 ; 4, 1, 3.    - astr. gradus: degré d'une circonférence. --- Manil. 1, 581.    - gradus: rides qui existent au palais du cheval. --- Veg. Mul. 2, 4.    - gradus: étages de la chevelure. --- Suet. Ner. 51 ; Quint. 1, 6, 44 ; 12, 10, 47. [st1]6 [-] fig. degré, échelle.    - sonorum gradus, Cic. de Or. 3, 227: degrés, échelle des sons. --- cf. Cic. Or. 59 ; Quint. 11, 3, 15.    - a virtute ad rationem venire gradibus, Cic. Nat. 1, 88: passer de la vertu à la raison par une gradation.    - inter se ea quasi gradibus, non genere differunt, Cic. Nat. 1, 16: entre ces choses il y a différence de quantité, non de qualité (de degré, non d'espèce).    - temporum gradus, Cic. Part. 12: ordre chronologique.    - gradus aetatis scandere adultae, Lucr. 1, 1123: gravir les degrés de l'âge adulte (arriver progressivement à l'âge adulte).    - gradus cognationis, Dig. 38, 10, 1: degrés de parenté. --- cf. Ov. M. 13, 143.    - eodem gradu, Dig.: au même degré.    - artissimo gradu, Suet. Aug. 4, etc.: à un degré très proche.    - mais non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum, Cic. Off. 1, 59: [dans l'accomplissement des devoirs] l'ordre voulu par les degrés de liaison ne sera pas toujours celui qu'exigent les circonstances.    - gradus plures sunt societatis hominem, Cic. Off. 1, 53: il y a un assez grand nombre de degrés dans la société humaine.    - gradus officiorum, Cic. Off. 1, 160: échelle, hiérarchie des devoirs.    - eidem gradus oratorum, Cic. Br. 186: même classement des orateurs.    - gradus et dissimilitudines Atticorum, Cic. Br. 285: les degrés et les différences qu'il y a parmi les orateurs attiques.    - a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu, Suet.: du côté maternel, il était très proche parent du grand Pompée.    - Neroni Galba successit nullo gradu contingens Caesarum domum, Suet.: Galba succéda à Néron alors qu'il n'avait aucun lien de parenté avec la maison des Césars. [st1]7 [-] degré dans les magistratures, rang, échelon.    - ad summum imperium per omnes honorum gradus aliquem efferre, Cic. Cat. 1, 28: faire monter qqn par tous les degrés des magistratures au pouvoir suprême [consulat].    - ascendens gradibus magistratuum, Cic. Br. 281: s'élevant progressivement dans l'échelle des magistratures.    - gradus altissimus, amplissimus dignitatis, Cic. Phil. 1, 14 ; Mur. 30: le degré le plus élevé de la considération (de l'estime publique).    - gradus senatorius, Cic. Pomp. 61: le rang de sénateur.    - civis hoc gradu, Cic. Phil. 6, 18: un citoyen de ce rang. --- cf. Cic. Ac. 2, 6 ; Fam. 6, 10, 2. [st1]8 [-] degré de comparaison.    - Diom. 324, 16.    - gradus absolutus [primitivus], comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 ; Diom. 324, 16: le positif, le comparatif, le superlatif.
    * * *
    grădŭs, ūs, m. [gradior]    - gén. arch. graduis, Varr. - dat sing. gradu, Lucil. - acc. plur. grados, Pacuv. [st1]1 [-] pas (mesure de longueur: 2 pieds 1/2, environ 75 cm). [st1]2 [-] pas, marche ([] cursus: course).    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler (allonger, forcer) le pas, marcher plus vite.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 61, 249: faire un pas.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 249: faire un pas, marcher.    - gradum celerare Virg. En. 4, 641 ; corripere, Hor. O. 1, 3, 33, presser le pas.    - gradum addere, Liv. 26, 9, 5, augmenter le pas.    - gradum sistere, Virg. En. 6, 465 ; sustinere Ov. F. 6, 398: suspendre sa marche.    - gradum revocare, Virg. En. 6, 128 ; referre, Ov. F. 5, 502: revenir sur ses pas.    - suspenso gradu, Ter. Phorm. 867: en retenant ses pas, à pas de loup.    - citato gradu, Liv. 28, 14, 17: à vive allure.    - pleno gradu, Sall. J. 98, 4: au pas accéléré. --- cf. Liv. 4, 32, 10, etc.    - métaph. spondeus habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum, Cic. Or. 216: le spondée a une démarche ferme et qui ne manque pas de beauté. [st1]3 [-] fig. marche vers, approche.    - in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est, Cic. Verr. 2, 3: de cette province notre empire a fait son premier pas en Afrique.    - gradus reditus mei, Cic. Att. 7, 23, 2: un pas vers mon retour.    - gradus ad consulatum, Liv. 6, 42, 2: un pas vers le consulat.    - gradum fecit ad censuram, Liv. 27, 6, 17: il ne fit qu'un pas (bond) jusqu'à la censure.    - mortis timere gradum, Hor. O. 1, 3: craindre l'approche de la mort, craindre de faire le pas vers la mort. [st1]4 [-] position (du soldat à la guerre).    - nec ullo timore de gradu dejecta est, Caes.: et (la légion) ne fut ébranlée par aucune crainte.    - aliquem gradu movere (demovere, depellere): déloger qqn de sa position, faire lâcher pied à qqn.    - aliquem gradu movere, demovere, Liv. 7, 8, 3 ; 6, 32, 8, depellere Nep. Them. 5, 1: faire lâcher pied à qqn.    - de gradu pugnare: combattre de pied ferme.    - in gradu stetimus, certi non cedere, Ov. M. 9: nous avons tenu ferme, résolus à ne pas reculer.    - in suo quisque gradu obnixi, sine respiratione pugnabant, Liv. 8: chacun résistait de pied ferme et combattait sans reprendre haleine.    - stabili gradu impetum hostium excipere, Liv. 6, 12, 8: recevoir le choc des ennemis de pied ferme.    - in suo quisque gradu obnixi, Liv. 8, 38, 11: se tenant chacun solidement campés sur leurs jambes.    - de gradu, Sen. Ep. 29, 6: à pied, de pied ferme.    - fig. de gradu dejici, Cic Off. 1, 80: être décontenancé, déconcerté, lâcher prise. [st1]5 [-] degré, marche, [d'ord. au plur.].    - gradus templorum, Cic. Att. 4, 1, 5: les degrés des temples. --- cf. Cic. Sest. 34.    - praeceps per gradus ire, Suet. Cal. 35: dégringoler de gradin en gradin [au théâtre].    - subitarii gradus, Tac. An. 14, 20: des gradins improvisés.    - spectaculorum gradus, Tac. An. 14, 13: tribunes en gradins.    - au sing. primus gradus ascenditur, Vitr. 3, 3: on monte la première marche.    - agric. gradus: profondeur d'un coup de bêche en palier. --- Col. 3, 13, 9 ; 4, 1, 3.    - astr. gradus: degré d'une circonférence. --- Manil. 1, 581.    - gradus: rides qui existent au palais du cheval. --- Veg. Mul. 2, 4.    - gradus: étages de la chevelure. --- Suet. Ner. 51 ; Quint. 1, 6, 44 ; 12, 10, 47. [st1]6 [-] fig. degré, échelle.    - sonorum gradus, Cic. de Or. 3, 227: degrés, échelle des sons. --- cf. Cic. Or. 59 ; Quint. 11, 3, 15.    - a virtute ad rationem venire gradibus, Cic. Nat. 1, 88: passer de la vertu à la raison par une gradation.    - inter se ea quasi gradibus, non genere differunt, Cic. Nat. 1, 16: entre ces choses il y a différence de quantité, non de qualité (de degré, non d'espèce).    - temporum gradus, Cic. Part. 12: ordre chronologique.    - gradus aetatis scandere adultae, Lucr. 1, 1123: gravir les degrés de l'âge adulte (arriver progressivement à l'âge adulte).    - gradus cognationis, Dig. 38, 10, 1: degrés de parenté. --- cf. Ov. M. 13, 143.    - eodem gradu, Dig.: au même degré.    - artissimo gradu, Suet. Aug. 4, etc.: à un degré très proche.    - mais non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum, Cic. Off. 1, 59: [dans l'accomplissement des devoirs] l'ordre voulu par les degrés de liaison ne sera pas toujours celui qu'exigent les circonstances.    - gradus plures sunt societatis hominem, Cic. Off. 1, 53: il y a un assez grand nombre de degrés dans la société humaine.    - gradus officiorum, Cic. Off. 1, 160: échelle, hiérarchie des devoirs.    - eidem gradus oratorum, Cic. Br. 186: même classement des orateurs.    - gradus et dissimilitudines Atticorum, Cic. Br. 285: les degrés et les différences qu'il y a parmi les orateurs attiques.    - a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu, Suet.: du côté maternel, il était très proche parent du grand Pompée.    - Neroni Galba successit nullo gradu contingens Caesarum domum, Suet.: Galba succéda à Néron alors qu'il n'avait aucun lien de parenté avec la maison des Césars. [st1]7 [-] degré dans les magistratures, rang, échelon.    - ad summum imperium per omnes honorum gradus aliquem efferre, Cic. Cat. 1, 28: faire monter qqn par tous les degrés des magistratures au pouvoir suprême [consulat].    - ascendens gradibus magistratuum, Cic. Br. 281: s'élevant progressivement dans l'échelle des magistratures.    - gradus altissimus, amplissimus dignitatis, Cic. Phil. 1, 14 ; Mur. 30: le degré le plus élevé de la considération (de l'estime publique).    - gradus senatorius, Cic. Pomp. 61: le rang de sénateur.    - civis hoc gradu, Cic. Phil. 6, 18: un citoyen de ce rang. --- cf. Cic. Ac. 2, 6 ; Fam. 6, 10, 2. [st1]8 [-] degré de comparaison.    - Diom. 324, 16.    - gradus absolutus [primitivus], comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 ; Diom. 324, 16: le positif, le comparatif, le superlatif.
    * * *
        Gradus, huius gradus, m. g. Cic. Degré ou marche, Un eschellon d'eschelle.
    \
        Altos gradus euaserat. Virgil. Elle avoit monté, etc.
    \
        Gradus. Virg. Un pas, Marchement, Le marcher, Marcheure.
    \
        Gradu pleno. Liu. A grand pas.
    \
        Acuere gradus. Stat. Encourager et enhorter de marcher viste, ou de se haster d'aller.
    \
        Addere gradum. Liu. Se haster d'aller, Aller plus viste qu'on ne faisoit.
    \
        AEquare gradus alicuius. Sil. Aller aussi viste que luy.
    \
        Celerare. Virgil. Haster son pas, Se haster.
    \
        Colligere. Sil. Retirer et accourcir son pas, Aller plus bellement, ou s'arrester.
    \
        Continere. Virgil. S'arrester.
    \
        Corripere. Horat. Se mettre vistement à chemin.
    \
        Dirigere inuitum gradum. Senec. Conduire et mener quelqu'un maulgré qu'il en ait.
    \
        Efferre gradum soribus. Sil. Sortir hors de la porte.
    \
        Facere gradum. Sil. Faire un pas, Marcher.
    \
        Foemineo corpora ferre gradu. Ouid. Marcher en femme.
    \
        Ingentes ferre gradus. Ouid. Marcher à grands pas.
    \
        Flectere gradum retro. Senec. Revenir, Retourner en arriere.
    \
        Inferre gradum. Liu. S'advancer d'entrer, Poulser avant.
    \
        Minuere gradum suum. Quintil. Aller à plus petit pas, Aller plus bellement.
    \
        Seniles moliri gradus. Seneca. Cheminer ou marcher pesamment et à difficulté, comme fait une vieille personne.
    \
        Gradu mouere. Liu. Repoulser, Faire reculer, desmarcher, Faire desmarcher.
    \
        Reuocare. Virgil. Retourner.
    \
        Sistere. Virgil. S'arrester.
    \
        Sustinere gradum. Ouid. S'arrester.
    \
        Tangere locum gradu. Ouid. Venir jusques au lieu.
    \
        Deiici de gradu. Cic. Perdre constance ou contenance.
    \
        Gradum iacere ad aliquam rem, et aditum. Cic. Faire entree, Faire passage.
    \
        Ad Rempublicam gradus. Cic. Entree, Chemin, Moyen, Degré pour monter et parvenir au gouvernement de la Republique.
    \
        A virtute ad rationem video te venisse gradibus. Cic. Par degrez.
    \
        Fateor me ad istum gradum sapientiae non venisse. Marius ad Ciceronem. N'estre monté jusques à ce degré.
    \
        Gradus. Cic. Le degré d'honneur.
    \
        De gradu dignitatis dimoueri. Cic. Perdre son authorité et reputation, ou en estre reculé.
    \
        Senatorius gradus. Cic. Le degré et dignité de senateur.
    \
        Militiae gradu deiici. Modestinus. Quand aucun ha en la guerre quelque degré et estat, et à cause de quelque faulte par luy commise il est dejecté et privé dudict estat, et est remis au ranc des simples souldars.
    \
        Gradus. Cic. Occasion, Preparatif, Entree, Commencement.

    Dictionarium latinogallicum > gradus

  • 14 conficio

    cōn-ficio, fēci, fectum, ere (con u. facio), zusammenmachen, d.i. I) = fertig machen, zustande bringen, 1) durch körperliche od. geistige Tätigkeit, a) anfertigen, verfertigen, anlegen, herstellen, vollenden, ausführen, ausfertigen, durchführen, vollziehen, α) übh.: pallium, Plaut.: chartam (Papier), Hadrian. imp. b. Vopisc.: anulum, pallium, soccos suā manu, Cic. – c. dialogos, Cic.: litteras, Cic.: orationes, Nep.: partem orationis perpolire et c., Cic.: c. novissimum imperfectum (commentarium), fertig machen, Hirt. b. G.: librum Graece od. Graeco sermone, Nep.: tabulas litteris Graecis, Caes.: tabulas (das Hausbuch), anlegen, führen, Cic.: u. so diligenter tabulas (Ggstz. neglegenter adversaria scribere), Cic.: rationes, die R. anfertigen, aufstellen, Cic.: senatus consultum, Lampr. – c. aegre delectum, Liv.: ludos, Cic.: rem divinam, Nep.: ad penates hostis sui nuptiale sacrum, Liv.: sacra, Cic.: sacra Orphica Dionyso, Cic.: sacra per mulieres ac virgines confici, Cic.: c. iusta funera, Caes.: legitima quaedam, Nep. – caedem, vollführen, verüben, Nep.: u. so tantum facinus per alqm, Cic. – bellum, Cic.: proelium, Sall. – eo autem omni sermone confecto, Cic.: reliquo sermone confecto, Caes. – quoniam (res) vi manuque confecta est, Cic.: quibus od. his rebus confectis, Sall., Caes. u.a.: omnibus enim rebus magnā curā, multā operā et labore confec-
    ————
    tis, Cic.: ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere, Caes.: id, quod ipsi diebus XX aegerrime confecerant, ut flumen transirent, Caes. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = ein Geschäft, einen Auftrag, ein Amt, einen Vertrag usw. abtun, abmachen, abschließen, ins reine bringen, zustande bringen, vollziehen, ista confice, Cic.: c. negotium, Caes.: negotium ex sententia, Cic.: totum negotium per alqm, Cic.: mandata, Cic.: legationem et mandata, Cic.: legationis officium, Caes.: munus susceptum, munus annuum, Cic.: iurisdictionem, Cic.: rem sine pugna et sine vulnere, Caes.: de Acutiliano negotio quod mihi mandaras ut primum a tuo digressu Romam veni confeceram, Cic. – c. nuptias, Ter.: pacem in suas leges, Ter.: pactiones, Cic.: pretium, den Pr. bestimmen, Cic. – u. absol. (ohne Ang. was?), c. cum alqo, mit jmd. abschließen, das Geschäft abmachen, cum coheredibus, sich auseinandersetzen, Cic. ep. 7, 2, 1: so auch c. cum alqo de columnis, Cic. ad Att. 12, 19, 1. – b) einen Gang, Lauf, einen Weg, eine Strecke usw. vollenden, zurücklegen, α) im Raume, ambulationem in Academia, Cic. – cursum (u. im Bilde cursum vitae), Cic.: cursus annuos (v. der Sonne), Cic.: hinc Scyrum inde Delum, utroque citius quam vellemus, cursum confecimus, Cic.: XXX fere diebus cursum suum (v. Gestirn Saturn), Cic. – c. iter ex sententia, Cic.: iter anno vertente, Nep.: celeriter VIII mi-
    ————
    lium iter, Caes.: a Massilia Gesoriacum usque pedestri itinere confecto, Suet.: c. breviora itinera equo, Curt.: tertiam partem itineris, Nep.: longam aliquam viam, Cic.: celeritate incredibili longissimas vias, Suet. – vario sermone sex illa a Dipylo stadia, Cic.: immensum spatiis aequor, Verg.: incredibili celeritate magnum spatium paucis diebus, Caes.: dimidium spatium (verst. itineris), Nep.: disparibus temporibus eadem spatia (v. den Sternen), Cic.: eundem XII signorum orbem annis XII (v. Gestirn Jupiter), Cic. – β) in der Zeit, annos LX confecisse, Cic.: prope centum confecisse annos, Cic.: extremum vitae diem morte, Cic. de fin. 3, 76: reliquam noctis partem ibi, vollends zubringen, Caes. – u. im Passiv, confici = zu Ende gehen, vorüber (vorbei) od. um sein, v. Zeitläufen, sic annuum tempus confici, Cic.: biennio iam confecto, Cic.: iam prope hieme confectā, Caes.: nondum hieme confectā, Caes.: confectā brumā, Col.: primā confectā vigiliā, Caes.: ante primam confectam vigiliam, Caes.: confectis aestivis, Cic.: illic solstitium, hic bruma conficitur, Sen.: vergiliarum signo confecto, nach dem Untergange des Siebengestirns, Auct. b. Afr.: u. so sidus confectum, das untergegangene, Plin.
    2) durch Veranstaltungen aller Art zusammenbringen, zuwege bringen, a) aufbringen, auftreiben, verschaffen, pauxillulum nummorum, Ter.: pe-
    ————
    cuniam, innumerabilem pecuniam, Cic.: quantam pecuniam non solum numeratam, verum etiam huiuscemodi in rebus positam conficeret, Cic.: unde eam pecuniam confici posse, nisi tributo populo indicto? Liv.: permagnam ex illa re pecuniam confici posse, Cic.: ex his urbibus quinque et viginti talenta se confecturum, Liv.: frumentum, Liv. – hortos, alci hortos (durch Kauf), Cic.: alci bibliothecam, Cic. – alci virginem, Ter.: obsides, Hirt. b. G.: serpentium magnam multitudinem, Nep. – als milit. t. t., Bewaffnete durch Aushebung, Aufgebot usw. zusammen-, aufbringen, auf die Beine bringen, reliquas legiones, quas ex novo delectu confecerat, Caes.: c. regum et tetrarcharum copiis immanem exercitum, Vell.: intentissimā conquisitione ad triginta milia peditum, Liv.: hos posse conficere armata milia centum, Caes.: c. exercitus maximos, Cic.: circiter CCC equites, Caes. – als publiz. t. t., jmd. (= jmds. Stimme) jmdm. od. sich verschaffen, tribum suam necessariis suis, Cic.: centurias, Cic. – b) bewirken, α) Zustände usw. aller Art bewirken, auswirken, erzeugen, alci reditum, Cic.: alci aliquid mali, Ter.: motus animorum, Cic.: alci sollicitudines, Ter.: bene loquendi famam (v. Eigenschaften), Cic. – absol., sunt aliae (causae), quae ipsae conficiunt (unmittelbar wirken); aliae quae vim aliquam ad conficiendum afferunt, Cic. part. or. 93. – β) m. dopp. Acc. = so u. so stimmen, audi-
    ————
    torem benevolum, attentum, docilem, Cic. de inv. 1, 20: animum auditoris mitem et misericordem, ibid. 1, 106. – γ) als philos. t. t., durch Schlußfolgerung usw. bewirken = dartun, gew. m. Ang. woraus? durch ex u. Abl., conclusio est, quae brevi argumentatione ex iis, quae ante dicta sunt aut facta, conficit quod necessario consequatur, Cornif. rhet.: ex eo, quod sibi dederat quicum disputabat, conficere malebat, Cic. – im Passiv, conficitur alqd, es wird etw. dargetan, erschlossen, es ergibt sich etw., es folgt etw., ita aut ex contrario conficiatur sententia, hoc modo, Cic.: ex quo conficitur, ut etc., Cic.: cum autem, his concessis, complexio ex his non conficitur, nicht folgerecht gebildet wird, Cic.: irrefutabiliter confectum est, m. folg. Acc. u. Infin., Iulian. b. Augustin. op. imperf. c. Iul. 2, 57 in.
    II) gleichs. zusammenarbeiten, I) durch Zubereitung, zubereiten, verarbeiten, Ceres (invenit) molere et conficere (sc. frumentum) das Mahlen und Backen, Plin. 7, 191: sinapis confecta, Edict. Diocl. 1, 35: pellis confecta, gegerbtes Leder (Ggstz. infecta), ibid. 8. no. 18. 20. 22: pili ad funem confecti, zu Stricken gedreht, ibid. 11, 3: hibiscum in mellis crassitudinem confectum, Cael. Aur. chron. 5, 1, 12.
    2) durch Zerstückelung u. durch Verbrauch übh.: a) durch Zerstückelung übh.: ligna ad fornacem, spalten, Cato: molere et c. frumenta, Plin.: molarum
    ————
    et conficiendi frumenti labor, Col. – b) durch Kauen oder Verdauen, verarbeiten, α) durch Kauen, v. den Zähnen, zerkauen, zermalmen, escas, Cic.: cibum, Liv. – v. kauenden Tieren, boves in conficiendo cibo lenti, Col. – u. übh. verarbeiten = verzehren, prandium, Plaut.: plures iam pavones confeci, quam tu pullos columbinos (scherzh.), Cic.: fortius iusta cibariorum (v. Tieren), Col.: ibes maximam vim serpentium conficiunt, Cic. – β) durch Verdauen, zersetzen, verdauen, von den Verdauungswerkzeugen, alvus cibos non conficit, Plin.: cibus confectus coctusque, Cic.: confectus et consumptus cibus, Cic.: spiritu omnia cocta et confecta in reliquum corpus dividuntur, Cic. – v. dem verdauenden Geschöpfe, omnia dentibus frangentes protinusque devorata conficientes ventre, Plin. – im Bilde, lectio non cruda, sed multā iteratione mollita et velut confecta, Quint. – c) durch Verbrauch usw. klein machen, α) v. Pers., vertun = verbrauchen, donec utriusque (vini et myrtei) terni cyathi conficiantur, Cels. – bes. Vermögen, argentum alcis, Ter.: patrimonium suum, Cic.: ornamenta equestris ordinis, Cic.: suam rem non minus strenue quam publicam, Cic. – β) von lebl. Subjj., denen verzehrende Kraft beigelegt wird, vertilgen, verzehren, conficiunt ignes silvas, Lucr.: confici igni, frigore, Lucr. – v. Abstr., nihil est enim opere et manu factum, quod non aliquando conficiat et consumat vetustas,
    ————
    Cic.: quae vetustas est, quae rem divinam conficere possit, Cic.
    2) durch Erlegung od. Überwindung niedermachen, a) durch Erlegung einzelne leb. Wesen niederhauen, niederstoßen, umbringen, jmdm. den Garaus machen, Tiere erlegen, alterum Curiatium, Liv.: saucium, Liv.: leones, Sen.: feras, Suet.: eam bestiam, Val. Max.: confice, mache mir vollends den Garaus, Hor.: haec sica nuper ad regiam me paene confecit, Cic. – m. Ang. womit? wodurch? durch Abl., duodecim propugnatores totidem sagittarum ictibus, Suet.: alqm triginta vulneribus, Suet.: alqm incendio, Nep. – im Bilde, c. alqm omnibus notis ignominiisque, Liv.: superiore ex loco confici et concidi ab alqo (mit Anspielung auf das Erlegen der wilden Tiere), Cic. – b) durch Überwindung ein Heer, ein Volk, eine Provinz gleichs. niederwerfen = aufreiben, zu Paaren treiben, gänzlich unterwerfen, unterjochen, duos hostium exercitus haud minus pernicioso quam pertinaci certamine (v. Glück), Liv.: Athenienses, Nep.: provinciam, Cic.: Britanniam, Cic.
    3) durch allmähliches Schwächen gleichs. fertig machen, erschöpfen, aufreiben, a) körperlich od. gemütlich, bei Ang. wodurch? m. Abl., cum meus me maeror cotidianus lacerat et conficit, Cic.: vitae cupiditas, quae me conficit angoribus, Cic.: nos in foro, in amicorum negotiis res ipsa ante confecit, quam etc.,
    ————
    Cic.: maerore se conficiens, Cic. – Dft im Passiv, confici alqā re, aufgerieben werden, sich aufreiben, fast vergehen vor usw., macie (v. Körper), Plin.: fame, frigore, Cic.: siti, Sall.: lacrimis, Cic.: angoribus, curis, Cic.: desiderio alcis rei incendi et c., Cic.: frustra maerore c., sich verg. abgrämen, Cic.: c. dolore, Cic. – u. prägn. conficior m. folg. Akk. u. Jnfin. = ich vergehe fast vor Schmerz, venisse tempus, cum etc., Cic. ad Att. 10, 18, 3. – u. Partiz. Perf. confectus, erschöpft, ganz geschwächt, teils mit Ang. wodurch? durch Abl., mulier aegra et corpore et animo c. (durch = an K. u. G.), Cic. – c. cum corporis morbo tum animi dolore, Cic.: macie et squalore, Cic.: fame, frigore, inopiā omnium rerum, Cic.: siti inopiāque, Auct. b. Afr.: opere, vigiliis, vulneribus, Liv.: multis gravibusque vulneribus, Caes. – cruciatu maximorum dolorum, Cic.: aetate, Caes.: senectute, Cic. – u. im Bilde, civitas senio confecta, altersschwacher, Cic. – c. maerore, Cic.: curis, Iustin.: luctu confectum tabescere, Cic. – v. Tieren, macie confectus lupus, ganz abgemagerter (Ggstz. perpastus canis), Phaedr. – teils absol., confectus et saucius gladiator, Cic.: c. filius, Cic.: fessi confectique, Liv. – b) politisch erschöpfen, in seiner Eristenz gefährden, aufreiben, zugrunde richten, praevalentis populi vires se ipsae conficiunt, Liv.: quae (accusandi rabies) omni civili bello gravius togatam civitatem
    ————
    confecit, setzte schwerer zu als usw., Sen.: quid affert, ut tanta civitas, si cadet, a viro tamen confecta videatur? Cic. – Passiv auch confio, w. s.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > conficio

  • 15 ansa

    ānsa, ae, f. ( litauisch ạsà), der Griff, an dem etwas gefaßt wird, der Henkel, die Handhabe, I) eig.: aqualis matella sine ansis, Cato fr.: ansa poculi, canthari, Verg.: urcei, Ov.: scyphi, ICt.: ostii, der eiserne Griff an der Tür, Petr.: crepidae, die Öse am Rande der Schuhsohlen, durch die die Bindriemen gezogen wurden, Tibull. u. Plin.: ansae caligarum, Schol. Iuven.: gubernaculi, der Kolbenstock, Ruderstock (griech. οἴαξ), Vitr.: rudentis, das Ende eines Seils (mit einer Schlinge), Vitr.: die Schere, worin der bewegliche Wagebalken schwebt, Vitr.: in der Baukunst, die Klammer, die mehrere Steine zusammenhält, Vitr. – II) übtr. (wie λαβή), der Anhalt, Anhaltspunkt, um zu etwas Gelegenheit, Veranlassung zu nehmen, ansam quaerere, Plaut.: sermonis ansas dare, Cic.: plures dare alci tamquam ansas ad reprehendendum, Cic.: habere reprehensionis ansam aliquam, Cic.; vgl. die Auslgg. zu Cic. de amic. 59.

    lateinisch-deutsches > ansa

  • 16 controversia

    contrōversia, ae, f. (controversus), I) die entgegengesetzte Richtung, aquae, Ulp. dig. 39, 2, 24. § 5. – II) übtr., die Streitigkeit, insofern zwei Parteien gegeneinander gerichtet sind, deren jede recht zu haben glaubt, der Streit, in dem das pro u. contra erörtert wird, die Streitfrage, der Streitpunkt, strittige Punkt, a) der wirkliche: c. hereditaria, Cic.: magna, perparva, Cic.: legitima, Cic.: controversiae forenses, Cic.: controversiae verae (Ggstz. fictae, s. no. b), Quint. – m. Ang. worüber? durch obj. Genet., hereditatis, Cic.: iuris, iniuriarum, Quint.: verbi, Wortgezänke, Cic. – adducere rem in controversiam, Cic.: alere diutius controversiam, Caes.: avocare controversiam a propriis personis et temporibus, Cic. – cognoscere statuereque de controversiis regum, Liv.: publicas controversias cognoscere, Hirt. b. G.: pro (als) amico atque arbitro componere controversias regum, Caes.: componere controversias per colloquia, Caes.: constituere controversiam, Cic. – deducere rem in controversiam, Caes.: controversias suas litesque ad alqm deferre, Eutr. (u. so controversiae secreto deferebantur, Cic.): diligenter diiudicare eam controversiam, Cic.: diiudicare controversiam verbis, non aequitate, Cic.: dirimere controversiam, Cic.: disceptare eorum controversias, Cic.: disceptare inter se controversias iure ac iudicio aut bello, Liv.: ius dicere disceptareque controversias minimarum rerum, Liv.: distrahere controversias, Cic.: ducere (hinziehen) controversiam usque ad noctem, Cic. – est c. de hereditate, de finibus, Caes.: u. (Ggstz.) de verbo controversia est, de re quidem convenit, Cic.: est alci nulla controversia cum alqo, Plaut.: est alci c. cum alqo de annona, Cic.: sunt alci magnae rei familiaris controversiae cum alqo, Cic.: est c. inter alqos, Caes.: est inter scriptores de numero annorum c., Cic.: u. (Ggstz.) controversia autem inter hominum sententias aut est in illo, utrum sit utilius; aut etiam, cum id convenit, certatur, utrum... an etc., Cic.: c. non erat, quin verum dicerent, Cic.; vgl. nihil controversiae fuit, quin consules crearentur M. Geganius Macerinus et L. Sergius Fidenas, Liv.: agrum, qui in controversia erat, obtinebat, Liv. – controversia est m. folg. Acc. u. Inf., Gell. 12, 7, 3. – id est in controversia m. folg. indir. Fragesatz, zB. iurene fecerit et licueritne id facere, id est in controversia, Cornif. rhet.: perinde quasi id fuisset in controversia, quo illi nomine appellarentur, Cornif. rhet. – explicare controversias forenses dicendi genere apto ad dicendum, ad delectandum, ad permovendum, Cic.: exsistunt controversiae ex scripti interpretatione, Cornif. rhet. – nihil ambigi potest, in quo non aut res controversiam faciat aut verba, Cic. – facit alqs controversiam m. folg. indir. Fragesatz, zB. iustine magistratus summae rerum praesint, Liv. – aut alteri aut invicem utrique de iure fit controversia, Quint. – non facere se controversiam, quin priores partes consulis essent futurae, Val. Max. – habere controversiam de hereditate, Cic.: habere cum alqo controversiam hereditariam, Cic.: habere cum alqo controversiam de fundo, Cic.: habere controversias inter se, Caes.: habere inter se controversias de senatu cooptando, Cic.: u. (m. folg. indir. Fragesatz) perpetuas inter se controversias habere, quinam anteferatur, Caes. – disceptando finire controversias (Ggstz. ferro decernere), Liv.: finire controversias inter Achaeos ac Lacedaemonios, Liv. – infertur de loco et tempore eius rei c., Caes.: intendere controversiam propter nominum mutationem, Cornif. rhet.: hic dies de nostris controversiis iudicabit, Caes. – minuere controversias, Caes.: movere controversiam nominis, Tac. dial. 25: neque de re, sed de verbo controversiam movent, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D. – oblivisci controversiarum ac dissensionis, Caes.: omittere controversiam, Cic.: oritur quaedam in callibus controversia pastorum, Cic.: orta est inter eos de principatu c., Caes. – omnis est contentio inter homines doctos in verbi controversia posita, Cic. – alqd nullam controversiam recipit, Cels.: alqd relinquitur in controversia (Ggstz. alqd nobis convenit cum adversariis), Cornif. rhet. – sedare controversias, Cic.: de nomine et vocabulo controversiam struere, Cornif. rhet. – tollere controversias, Cic.: torquet verbi c. iam diu Graeculos homines, Cic.: posse de controversiis colloquio transigi, Tac. – venit alqd in controversiam, Cic., od. aut in controversiam aut in contentionem, Quint.: ne illud quidem in controversiam venit, quin etc., Cels. – versatur alqd aut in controversia aut in contentione, Cic.: vocatur res in aliquam controversiam, Cic.: vocatur res in dicendi disceptationem aut controversiam, Cic. – sine controversia, ohne Streit, ohne Händel, ohne Widerspruch, zB. sine c. solvere (bezahlen), Cic.: sine c. rem conficere, Cic.: hunc... sine c. vicimus, ohne W., unzweifelhaft, Cic.: audivi sine c. magnos oratores, Cic.: so auch sine ulla c. fundum quadriennium possidere, Cic. ( aber Flor. 1, 18, 13 ist victoria sine controversia, ein Sieg ohne Kampf, ein unblutiger). – b) der erdichtete, als Thema in den Rhetorenschulen usw. aufgestellte u. erörterte Rechtsfall, die Kontroverse, vollst. c. ficta (Ggstz. c. vera), c. scholastica (griech. σύνταξις), Quint.: controversiarum sententiae, Sen. rhet.: controversiae ex historiis compositae, Quint.: unam de schola controversiam, non illam sane difficillimam aut novam, proponam in exemplum, Quint.: poscit controversias plures; electionem auditoribus permittit, saepe etiam partes, Plin. ep.: controversiam od. controversias declamare, Sen. rhet. u. Spart. – / Abl. Plur. synk. controversis, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 45. – arch. controvorsia (controvosia), wov. Akk. Plur. controvorsias, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 42. controvosias, ibid. lin. 2: Abl. Plur. controversieis, ibid. lin. 1. – Die Form contraversia, Tab. cerat. X II. col. 2, 5 im Corp. inscr. Lat. 3. p. 949 a. E.

    lateinisch-deutsches > controversia

  • 17 converto

    con-verto (vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, umkehren, umwenden, umdrehen, od. m. Bezug auf das Ziel, hinkehren, hinwenden, hindrehen, refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich um- od. hinkehren usw., I) eig.: 1) nach der andern Seite (nach vorn od. nach hinten, nach oben od. nach unten) od. nach irgend einer Seite um- od. hinkehren, a) übh.: aculeum (im Bilde, aculeum testimonii sui), Cic.: arcum, Verg.: baculum (zB. converso baculo alci oculos tundere), Cic.: cardinem, Verg.: cuspidem, Verg.: manum, Quint.: fenum, umwenden, wenden, Col.: vulvas conversas corrigere, die Umstülpung der Gebärmutter, Plin. – u. refl., cum se convertit (v. Pers.), Suet. – u. Passiv medial, si facile convertitur (aeger), Cels.: in delubris deûm suā sponte signa conversa, Val. Max. – m. Ang. wohin? durch Advv. od. Praepp., corpus huc illucve, Cels.: uncos deorsum, Cels.: corpus in nullam partem, Cels.: gladium in se, Val. Max.: infantem in caput, in pedes, Cels.: naves in eam partem, quo ventus fert, Caes.: colla ad freta, Ov.: palam anuli ad palmam, Cic.: poet. m. Dat., luna potest... id lumen convertere nobis (nach uns), Lucr. 5, 704. – tigna duo contra vim atque impetum fluminis conversa, Caes.: omnem eam materiam, quae erat caesa, conversam ad hostem collocabat, Caes.: calix ad latus praetereuntis aquae conversus, Frontin. – refl., simulacrum Victoriae, quod ante ad simulacrum Minervae spectavisset, ad valvas se templi limenque convertisse, Caes. – Passiv medial, ima pars pedis in exteriorem partem convertitur (dreht sich), Cels.: manus ad pollicem aut minimum digitum convertitur (neigt sich), Cels.: ore conversus in terram (v. einem Tiere), Mela: conversi oculos inter se atque ora tenebant, Verg.: poet. m. Dat., zephyro (nach Westen) convertitur ales, Lucan. 9, 689. – So nun bes. α) in den milit. t. t.: c. signa, mit den Feldzeichen kehrt machen, eine Schwenkung machen, schwenken (s. Schneider Caes. b. G. 2, 26, 1. Drak. Liv. 3, 54, 10), zB. conversis signis retro in urbem reditur, Liv.: Romani conversa signa bipertito intulerunt, machten eine Frontveränderung und drangen in zwei Kolonnen vor, Caes.: signa ad hostem converti (dem F. die Spitze bieten) aciemque dirigi iubet, Caes. – so auch nostri rursus conversi, kehrt-, Front machend, dem Feinde die Stirn bietend, Caes. – c. terga, c. se, kehrtmachen = fliehen, Caes. – c. aciem, die (feindl.) (Schlachtordnung werfen, Liv.: u. so paucos nostros c. et insequi (v. Feinde), Hirt. b. G.: fugatae alae, conversae cohortes sunt, Vell.: cum hostium acies a sinistro cornu (auf dem l. Fl.) pulsa atque in fugam conversa esset, Caes. – β) als rhet. t. t., die Worte umstellen, versetzen, non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripere, convertere, dividere cogitur (poësis), Quint. 10, 1, 29. – γ) refl., convertere se od. b1. convertere od. Passiv medial converti ad alqm, in der Unterhaltung, in der Rede sich zu od. an jmd. wenden, rursus ad illum te converte et quaere etc., Cic.: ad eum convertit et... inquit, Gell.: itaque modo ad eum conversus quaerebat etc., Liv.: conversus ad suos... inquit, Val. Max.: deinde conversus ad nos, ›επιστήσατε quid facere debeamus‹, Plin. ep.

    b) in der Bewegung, im Gange umkehren, umwenden, hinkehren, hinwenden, c. iter, Val. Max. (vgl. unten no. α): vias, Verg.: fugam, von der Fl. umkehren (= die Fl. einstellen), Verg. – vox boum Herculem convertit, bewog den H. umzukehren, Liv. – refl., c. se, umkehren, umwenden, Plin. ep. u. Suet.: se in porticu, Cic. – m. Ang. von wo? u. wohin: ex hoc cursu sceleris iter c. ad fugam atque in exsilium, Cic.: cursum ad septentrionem (v. einem Flusse), Mela. – refl., se convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, c. se od. converti domum, Komik.; vgl. conversa domum lintea dare, Hor.: imago convertitur eodem, Lucr.: hinc se in Asiam c., Cic. – So nun bes.: α) als milit. t. t.: c. iter, umwenden, Caes. – c. iter in provinciam, Caes.: iter ad urbem, Lucan.: iter ad depopulandam Acarnaniam, Liv.: omnem multitudinem ad alqm, Caes.: hostem in se ab alqo, Curt. – u. refl., teils conv. se, zB. c. se in Phrygiam, Nep.: c. se ad montes, Caes.: subito se c. ad Cassium in Thessaliam, Caes.: ad hunc se a Pulione omnis multitudo (hostium) convertit, Caes. – teils ohne se, zB. convertit cum paucis ad equites, Sall.: convertit cum omni multitudine in regnum suum, Sall. – u. medial, omnis vis Romana Veios conversa est, Liv.: omnis Volscorum in se conversus impetus, Val. Max. – β) als t. t. der Wasserbaukunst, hinleiten, inchoabat piscinam a Miseno ad Avernum lacum, quo quidquid totis Baiis calidarum esset converteretur, Suet.: ut ex totis regionibus in quam (regionem) necessitas incubuerit converti possit praesidium aquarum abundantius, Frontin. – γ) etw. heimlich wo hinwenden, c. pecuniam publicam domum suam, unterschlagen, Cic. Verr. 3, 176.

    c) (bes. als geogr. t. t.) Passiv converti medial od. conversum esse, der örtl. Richtung od. Lage nach sich hinwenden, sich hinziehen, hinliegen, hingehen, m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. auch zugl. m. Ang. von wo? durch ab u. Abl., inde ad meridiem iter convertitur usque ad Megaram, Mela: deinde ad septentriones toto latere terra convertitur a Celtico promunturio ad Scythicum usque, Mela. – spelunca conversa ad aquilonem, Cic.: stabula ad medium conversa diem, Verg.: alter conversus in contrariam partem erat vallus, Caes.: Pyrenaeus in terras fronte conversus, Mela: conversis inter se pedibus stare, Gegenfüßler sein, Plin.

    2) im Kreise umdrehen, herumdrehen, refl. se convertere u. Passiv converti medial = sich umdrehen, sich herumdrehen, a) übh.: is (modiolus) habenā quasi terebra convertitur, Cels.: axes ut in torcularibus conversi, Cels. – b) einen Weltkörper, quae (terra) circum axem se summā celeritate convertit et torquet, Cic.: in infimo orbe luna solis radiis accensa convertitur, Cic.: invenies supero convertier orbe quinque (sidera) pari spatio, Cic. poët. – einen Kreisumlauf der Zeit umdrehen = erfüllen, vollenden, cum aetas tua septenos octiens solis anfractus reditusque converterit, Cic.: huius quidem anni nondum vigesimam partem scito esse conversam, Cic. – c) die Haare kräuseln, crines calamistro, Petron. 102, 15.

    II) übtr.: 1) im allg., nach od. zu einem Ggstde., gegen einen Ggstd. hinkehren, hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, auf einen Ggstd. übertragen u. dgl., refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich hinwenden, sich zuwenden, m. Ang. wohin? durch in od. ad u. Akk., a) übh.: quas (duas legiones) ab itinere Asiae Syriaeque ad suam potestatem dominatumque converterat, Caes.: c. in se unum omnium vires, Liv.: ad equestrem ordinem atque in ceteros ordines easdem vitae condiciones, übertragen auf usw., Cic.: Iovem O. M. precatus sum, ut, si quid adversi populo Romano immineret, totum in domum meam converteretur, Val. Max. – c. orationem ad Aeschinem in prooemio, an Ä. richten, Quint.: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, in deplorandum interitum exercitus, habe gerichtet auf usw., Cic. – refl. ( ohne se) od. Passiv medial, ad uxorem Liviam convertere, sich wenden an usw., Tac. ann. 4, 3: sine advocatis in amicitiam atque in gratiam convortimus, Plaut.: (v. Redner, Schriftsteller) ab ea sententia, quam proposuimus, convertimus (wenden wir uns) ad aliquam personam aut rem, Rutil. Lup.; vgl. medial gratulabor tibi prius, deinde ad me convertar, will ich mich zu mir (zur Besprechung meiner Angelegenheiten) wenden, Cic. – omnis est risus in iudicem conversus, wendete sich gegen den R., Cic.

    b) den Blick, die Aufmerksamkeit, die Gedanken hinwenden, hinrichten, hinlenken, gew. m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch ad od. in u. Akk., α) den eigenen Blick usw., omnes convertere oculos Itali, wendeten dahin den Blick, Verg.: ut (oculi) aspectum quo vellent facile converterent, Cic.: c. ad tribunum militum centurionesque ora (v. den Soldaten), Caes.: video in me omnium vestrûm ora atque oculos esse conversos, Cic.: illud intellego omnium ora in me conversa esse, Sall. – β) eines andern Blick usw. od. jmd. mit seinem Blicke usw. auf sich hinlenken, αα) jmds. Blick usw., teils m. ad od. in se, zB. finitimis ad se gentibus ora, Lucr.: omnium oculos ad od. in se, Nep. u. Curt.: omnium oculos animosque in semet, Curt.: certamine ac studiis in se animum adulescentis, Liv. – teils ohne ad od. in se, zB. oculos hominum, Liv.: vulgi ora, Hor.: animos, Liv.: hominum oculos fulgore purpureae abollae, Suet. – ββ) jmd. mit seinem Blicke, teils mit in se, zB. omnem exercitum in se, Liv.: totum terrarum orbem in se, Verg.: omnium mentes in se, Flor. – teils ohne in se, zB. civitatem (v. fremden Gesandten), Liv.: omnes, Liv.

    c) Geist, Sinn, Gemüt, Neigung, Eifer, Sorge, Hoffnung auf einen Ggstd. hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, m. Ang. wohin? worauf? durch ad od. in u. Akk.; m. Ang. von wo? durch Advv. od. durch ab u. Abl. od. durch bl. Abl., α) den eigenen Geist usw.: omne ingenium ac studium suum ad causas agendas, Tac.: animum ad urbana negotia, Liv.: animos ad agrum colendum, Liv.: animum ad publicam a privata curam, Liv. – omne studium curamque ad hanc scribendi operam, Cic.: omnem spem melioris status ad eorum fidem, Cic.: omnia in bellum consilia, Curt. – refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, sich hinrichten, sich zuwenden, c. se ad philosophos, Cic.: se ad otium pacemque, Cic.: totum se ad alcis voluntatem nutumque, Cic.; vgl. (medial) animus alcis ad alterius non modo sensum ac voluntatem, sed etiam vultum atque nutum convertitur, Cic.: ceteri ad sapientiora convertere, Tac. ann. 3, 55. – omni civitate in eam curam conversā, Liv.: ad haec consultanda a vi atque armis converti (v. Volke), Liv.: conversus hinc ad ordinandum rei publicae statum, Suet.: quo facilius virginum mulierumque mens a libidine ad pudicitiam converteretur, Val. Max. – convertere ad nostros (amicos), wende dich nun zu unsern Fr. (= gedenke nun bei Beförderungen unserer Fr.), Plin. ep. 2, 13, 3. – u. so bes. conv. se od. bl. conv. ad od. in alqm, als Verehrer od. Anhänger im Staate jmdm. sich zuwenden, zufallen, conv. se ad alqm, Nep. Att. 8, 1: bl. conv. ad alqm, Cic. Planc. 50. Tac. ann. 12, 18: conv. se in alqm, Cic. de rep. 6, 12. Sen. de clem. 1, 4, 3: ebenso Passiv medial, cuncta ad victoris opes conversa, Tac. hist. 3, 44. – β) jmds. Geist (geistige Aufmerksamkeit) usw. od. jmd.: ut ab eo, quod agitur, avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumque convertat, Cic.: c. animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate, Cic.: alqm ad fidem Christi, zum christlichen Glauben bekehren, Hier. in Philem. 5, 10 u. 11: in bellum Etruscum intentam civitatem c. ad Volscos, Liv.: homines a consuetudine subito c. et ad diversas rationes vitae traducere, Cic. – bl. c. alqm, jmd. auf andere Gedanken bringen, Suet. Dom. 16, 2. – v. lebl. Subjj., (res) totos ad se convertit et rapit, Cic. de off. 2, 37. – u. insbes., jmd. einem als polit. Anhänger zuwenden, fama huius rei convertit ad Masinissam Numidas, Liv. 29, 30, 7.

    d) etw. einer Bestimmung, einem Zwecke zuwenden, zu etw. verwenden, α) lebl. Objj.: in suam rem aliena, Cic.: reditum in Domitiani loculos (Schatulle), Frontin.: pecuniam ad usus suos, ICt.: rationem in fraudem malitiamque, Cic.: tempora ad quietem refectionemque data in acerrimum laborem, Quint.: mandatum ad suum commodum, Cic.: copias eas ad patriae periculum, Brut. in Cic. ep.: scribendi facultatem ad alia opera, Quint. – β) leb. Wesen: ad continendas custodias plures commilitones, Traian. in Plin. ep. 10, 20 (31) in.

    e) etw. nach der u. der Seite wenden, verkehren, m. Ang. wohin? durch in od. ad m. Akk., α) in der Beurteilung: si quid per iocum dixi, nolito in serium convertere, Plaut.: nolite fortunam convertere in culpam (zur Sch. anrechnen), neque regis iniuriam huius crimen putare, Cic. – β) in der Ausführung, quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit (v. Datames), Nep.: alterum (auxilium) ad perniciem meam erat a vobis consulibus conversum, Cic.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter. – oft refl. convertere od. Passiv converti medial, sich verkehren, sich wenden, ausschlagen, umschlagen, sed hoc vitium huic in bonum convertebat, Cic.: ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si illi arma ceperint, in miseriam convortat, Sall. – in quartanam conversa vis est morbi, Cic.: quod crimen esse voluisti, id totum vides in laudem conversum esse, Cic.: istius poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa, Cic.

    2) prägn., etw. so wenden, daß ein Wechsel, eine Änderung eintritt, etw. umkehren, umändern, umwandeln, bei Ang. wohin? m. in u. Akk., a) übh.: α) physisch, si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur, in Eiter umgesetzt wird, übergeht, Col. 6, 17, 6. – β) jmds. Gemüt, umwandeln, umstimmen, animos permovere et c., Cic.: v. lebl. Subjj., nova religio iurandi mentes militum convertit, Caes. – Pass., umgestimmt werden, umschlagen, einen Umschlag erleiden, animus aeger avaritiā facile conversus est, Sall.: hāc oratione habitā mirum in modum conversae sunt omnium mentes, Caes.: quid est tam potens tamque magnificum, populi motus, iudicum religiones, senatus gravitatem unius oratione converti? Cic. de or. 1, 31: conversi animum vultumque, Tac. hist. 1, 85. – γ) Zustände, rem publicam, Cic.: hunc ordinem, Quint.: praemia Metelli in pestem, Sall.: omne beneficium in iniuriam, Sen.: v. lebl. Subjj., non fas nefasque, non humanam vicem convertere valere (v. einem Zaubertrank), Hor.: tot opes, tot gaudia dies unus in adversa convertit, Plin. ep.: odium c. in amorem (v. der Freundschaft), Val. Max.: possitne eloquentia commutatione aliquā converti in infantiam, Cic. – refl., se conv. u. bl. conv., sich verkehren, sich umändern, umschlagen, (s. Piderit Cic. Brut. 141), cavendum, ne in graves inimicitias convertant se amicitiae, Cic.: ubi regium imperium in superbiam dominationemque se convertit, Sall.: num virtus in vitium possit convertere, Cic.: hoc vitium huic uni in bonum convertebat, Cic.: nec in falsum e vero praeterita possunt convertere, Cic. – ebenso Passiv converti medial, vide, quam conversa res sit, Cic.: conversa subito fortuna est, Nep.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter.: indigne ferunt illam clementiam mansuetudinemque nostri imperii tantam in crudelitatem inhumanitatemque esse conversam, Cic. – δ) als rhet. t. t., den Ausdruck mit einem andern vertauschend künstlich umwandeln, conversa oratio atque mutata, Cic.: convertendi genus, Cic. – ε) als gramm. t. t., casus conversi = casus obliqui, die abgewandelten Kasusformen, Cic. de nat. deor. 2, 64. – ζ) als milit. t. t., castra castris c., Lager mit Lager vertauschen = fortrückend immer neue Lager aufschlagen, Caes. b. c. 1, 81, 3.

    b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach verwandeln, umgestalten, refl. se convertere od. Passiv converti medial = sich verwandeln, tellus induit ignotas hominum conversa figuras, Ov. met. 1, 86 sq. – gew. m. in u. Akk., terras in freti formam, Ov.: in bovem Io, Inachi filiam, Lact.: Hecubam putant propter animi acerbitatem fingi in canem esse conversam, Cic.: figura canis, in quam Hecuba conversa traditur, Mela: mater in ursae speciem conversa, Hyg.: mugitu bovis in sermonem humanum converso, Val. Max.: hominum simulacra ferarumque in silicem ex ipsis visā conversa Medusā, Ov.: in cinerem favillasque converti, Firm. math. – refl., teils conv. se, zB. se in hominem (v. einer Gottheit), Ter.: se in anum (alte Frau), Hyg.: se in taurum, Hyg.: se ex homine in beluam, Cic.: si omnium pecudum exta eodem tempore in eundem habitum se coloremque converterent, Cic. – teils bl. conv., zB. c. in mulierem, Rutil. Lup. – u. Passiv medial, deo converso in pretium (v. Jupiter), Hor.

    c) aus einer Sprache in eine andere umwandeln = übertragen, übersetzen, verdolmetschen, gew. m. de od. ex u. Abl. u. m. in u. Akk., aliqua de Graecis, Cic.: orationes e Graeco, Cic.: ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes, Cic.: illa in Latinum, Cic.: librum e Graeco in Latinum, Cic. – im Zshg. auch ohne Angabe woraus od. wohin? Electra (Sophoclis) male conversa, Cic.: carmina Arati ea, quae a te admodum adulescentulo conversa ita me delectant, quia Latina sunt, ut etc., Cic. – / Parag. Infin. convertier, Lucr. 1, 796. Cic. Arat. 269 (515).

    lateinisch-deutsches > converto

  • 18 gratia

    grātia, ae, f. (gratus), die Annehmlichkeit, Wohlgefälligkeit, I) subjektiv: A) eig. = das angenehme, wohlgefällige Wesen, das Wohlgefällige, in vultu, Quint.: verborum, Quint.: gratia non deest verbis, Lieblichkeit, Prop.: in bildenden Künsten (Malerei usw.), das Gefällige, Quint.: von einer Örtlichkeit, villae, die Reize, Plin. ep.: v. Wein, vinis gratiam affert fumus, Plin.: v. Pers., der Liebling, ut unus quolibet in casu gratia nostra fores, Ov. ex Pont. 2, 3, 82. – dah. personif.: Grātiae ( wie Χάριτες), die Grazien, Huldgöttinnen, Töchter des Zeus u. der Eurynome, gew. drei: Euphrosyne (festliche Freude), Aglaia (festlicher Glanz), Thalia (blühendes Glück), die die Anmut des durch Sitte u. Schönheitssinn geregelten, durch Schmuck und Freude gehobenen Beisammenseins versinnbildlichten, Hor. carm. 1, 4, 6; 3, 21, 22. Quint. 10, 1, 82: nach späterer Deutung auch Sinnbilder der Dankbarkeit, Wohltätigkeit, Sen. de ben. 1, 3, 2 sq.

    B) übtr.: 1) die Gunst, die man erweist, Gefälligkeit, Willfahrung, der angenehme Dienst, die Gunstbezeigung, der Gefallen, die Gnade, a) übh.: nullam esse gratiam, quam non capere animus meus posset, Cic.: petivit in beneficii loco et gratiae, Cic.: alci gratiam dare, Ter., od. facere, Plaut., jmdm. willfahren: gratiam dicendi facere, zu reden gestatten, Liv.: u. so gratiam facere reddendi equi, Suet. – dah. α) in gratiam alcis, jmdm. zu Gefallen, zugunsten, wegen, Liv.: in gratiam iudicii, weil das Volk ihn losgesprochen, Liv. – β) Abl. gratiā wegen (eig. aus Gunst, Gefälligkeit), hominum gratiā, Cic.: eā gratiā, deswegen, Ter.: huius accusandi gratiā, Nep.: ineundae fugae gratiā, Val. Max.: laxandi levandique animi gratiā, Gell.: cibi aut potionis gratiā, Liv.: honoris gratiā (s. honor), Cic.: exempli gratiā, zum Beispiel, Cic. u.a. (vgl. exemplum no, III); vollst. pauca tamen exempli gratiā ponam, Quint.: verbi gratiā propter voluptatem, Cic.: dem Genet. vorangestellt, gratiā patris, Lamprid. Heliog. 31, 3. – b) insbes., das Erlassen einer Sache aus Gefälligkeit, die Nachsicht bei usw., iurisiurandi, ICt.: criminum, Suet.: omnium tibi gratiam facio, Liv.: delicti gratiam facere, Nachsicht schenken, nachsehen, Sall.: de cena facio gratiam, bedanke mich, kann nicht kommen, Plaut. – 2) die Erkenntlichkeit, der Dank, gratiam ferre alcis rei, den Dank für etw. davontragen, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 26, 4): ab utrisque parem gratiam trahere, Iustin.: gratiam persolvere dis, Cic.: gratias dicere, Apul. (ut pro eo honore vobis multas gratias dicerem, Apul. flor. 16 = 22, 15 Kr.): gratias agere, Dank abstatten, sagen, Cic.: agere gratias magnas od. ingentes, Ter., od. mirificas, Cic.: tibi gratias ago atque habebo summas, Plaut.: agere Romanis gratias, Eutr.: tantae erga me benevolentiae tuae tamque sincerae gratias ago debeoque plurimas, Augustin.: furtive agere gratias et in angulo et ad aurem, Sen.: in quo ei Pompeius gratias egerat, Cic. ep.: etiam in malis gratias agere, Lact.: alci gratias agere de matre, Cic.: senatui pro alqo gratias agere, Cic.: alci pro suo summo beneficio gratias agere, Cic.: agere ei maximas gratias pro beneficiis in matrem, coniugem liberosque impensis, Curt.: timerem ne arrogans esset ob ea laudare, ob quae gratias agerem, Plin. ep. 9, 31, 2: gratias se inter cetera etiam ob hoc agere, quod (weil) etc., Liv. 34, 50, 4 (u. so m. ob u. Akk. auch Treb. Poll. trig. tyr. 10, 9. Apul. flor. 16 in.): agere gratias incipit, quod (daß er) perfidi hominis insidias prudenter cauteque vitasset, Curt.: ago confusioni meae gratias, quod nihil in illo cubiculo vidi praeter matrem et patrem, Sen. rhet.: gratiarum actio, Danksagung, Cic.: ellipt., tamen, genio illius gratias (Dank dem G. jenes!), enatavi, Petron. 57, 10. – gratiam habere alci, Dank wissen, Cic.: u. so gratiam habere magnam od. maximam, Cic. u. Ter.: gratiam habere m. folg. quod (daß usw.), Cic., od. qui u. Konj. (daß er), Cic.: auch gratias habere (von zweien u. mehreren), Liv. 24, 37, 7: u. alci summas gratias habere (v. einem), Plaut. trin. 659: verb. (v. einem) alci maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod (daß) etc., Vitr. 6. praef. 4: alci laudes gratiasque habere magnas, Plaut. asin. 545: gratiam referre, den Dank abtragen, in der Tat danken, Cic.; u. ironisch, vergelten, es einem wieder entgelten lassen (= sich rächen), Ter. n. Cic.: gratiam referre pro meritis, pro beneficiis, Caes.: gratiam referre bonam od. praeclaram, Cic.: od. meritam debitamque, Cic., od. iustam ac debitam, Cic.: gratiam referre parem, Gleiches mit Gleichem vergelten, Cic.: auch gratias referre, Cic. Planc. 101; Phil. 3, 39: ago tibi gratias, imperator auguste; si possem, etiam referrem, Auson. grat. act. 1. § 1: gratiam rependĕre, Ov., od. reddere, Sall.: v. Lebl., referre gratiam, v. Acker, wenn er Früchte trägt, Col.; u. gratiam reddere, v. Weinstocke, Col. – nullum est neque sincerius neque acceptius genus gratiarum, quam quod etc., Plin. pan. – dah. a) gratia est, ich danke, Ter.: gratia est (sc. tibi), ich bedanke mich = ich muß es abschlagen, Plaut.: dis gratia, cum ita ut volo est, ich danke Gott, wenn usw., Ter.: dis gratia u. gratia dis (verst. est), Gott sei Dank! Ter. u. Ov.: gratia magna Iovi, Tibull. – b) Abl. Plur. grātiīs u. zsgzg. grātis, ohne Entgelt (Vergeltung), ohne Bezahlung, umsonst (Ggstz. pretio, mercede), quae (psaltria) quantum potest aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis, Ter.: gratiis exaedificari atque effici navem, Cic.: tibi gratiis stare navem, nichts koste, Cic.: gratis habitare, Cic.: cave, ne tibi gratis hic constet amor, Ov.: reges Parthos non potest quisquam salutare sine munere; tibi valedicere non licet gratis, Sen. – / Bei den szenischen Dichtern (z.B. Plaut. asin. 194; Epid. 474 G. Ter. adelph. 744. Pompon. com. 110) überall nach den besten Hdschrn. gratiis; Cic. Verr. Halm gratiis, C. F. W. Müller gratis.

    II) objektiv, A) eig. = die Gunst, die man bei andern genießt, das Beliebtsein, der Kredit ( während favor die »Beifallsbezeigung«, die »Gunst« die man andern erweist, insbes. die Volksgunst, Begünstigung), gratiam alcis sibi conciliare, Cic.: gratiam (magnam, summam) inire, Cic., ab alqo, Cic., od. apud alqm od. ad alqm, Liv., od. alcis, Curt., bei jmd. sich in Gunst setzen, Gunst erwerben, sich beliebt machen: ut aliquam mihi bonam gratiam quaesisse videar, Cic.: summam ab alqo gratiam inire, Caes.: ab alqo gratiam inisse, quod (weil, daß) etc., Cic.: quia plures ineuntur gratiae, Gunst bei mehreren, Cic.: in gratia esse, in Gunst stehen, beliebt sein, Cic.: L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit, Cic. – Ggstz., quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet, Plin. 19, 9.

    B) übtr.: 1) das gute Vernehmen (Verhältnis), in dem man mit jmd. steht, das gute Einverständnis, das freundschaftliche Verhältnis, die Freundschaft, in gratiam redire cum alqo, sich mit jmd. wieder aussöhnen, Cic. (dah. reditus in gratiam, Aussöhnung, Cic.): ebenso in gratiam reverti cum alqo, Liv. u. Petron., cum fato, Sen.: alqm apud alqm ponere in gratia u. in gratia maxima, in Gunst, in große Gunst setzen, Cic.: esse in gratia cum alqo, Cic.: dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore, Ter.: in gratiam reducere od. restituere od. redigere, versöhnen, Ter.: porrigere mutuas in gratiam manus, Sen. rhet.: so auch componere gratiam inter eas, Ter.: per gratiam, in Güte, gutwillig, Plaut.: so auch per bonam gratiam, Plaut. (vgl. Brix Plaut. mil. 979): u. so per gratiam od. cum gratia, in Güte, gutwillig, Ter. u. Liv.; Ggstz. sine gratia, nicht in Güte, nicht gutwillig, Sen. rhet. (vgl. Lorenz Plaut. mil. 971): componere alqd cum bona gratia, in aller Güte, Ter.: u. so cum bona gratia alqm dimittere, Cic.: cum mala gratia, in Haß, Ter.: cum gratia imperatoris, zur Zufriedenheit des F., Liv. 29, 1, 9. – 2) die (durch Gunst, guten Kredit erlangte) Macht, das Ansehen, der Einfluß, Cic. u.a.

    lateinisch-deutsches > gratia

  • 19 induco

    in-dūco (arch. indouco, Corp. inscr. Lat. 1, 201 lin. 6. 10. 13. 14), dūxī, ductum, ere, I) (v. duco = ziehen) überziehen, A) etwas über etwas ziehen, um es zu bedecken, 1) im allg.: tectorium, Cic.: coria super lateres, Caes.: colorem picturae, Plin.: aurum ligno, Plin.: marmora rebus, Ov.: varias plumas membris, Hor.: dah. umbras terris, Hor.: nubes terris, Ov.: nubilum, Plin. ep.: nubem, Liv.: pontem, darüber (über den Fluß) schlagen, Curt. – im Bilde, alci magnitudine suā caliginem, jmd. verdunkeln, Vell. 2, 36, 1: cicatricem pati, quam nihil aeque ac necessitas ipsa et dies longa et satietas doloris inducit, verharschen macht, Plin. ep. 8, 5, 3. – 2) insbes., Kleidungsstücke usw. anziehen (vgl. induo no. I), soleas ligneas in pedes od. in pedibus, Cornif. rhet.: manibus caestus, Verg.: alci calceum od. laevum calceum, Suet. u. Plin. – poet. m. Acc., tunicā inducitur artus, Verg. Aen. 8, 457.

    B) überziehen mit etwas, um es zu bedecken, 1) im allg.: scuta pellibus, Caes.: brachia pennā, Ov.: poet., inducta cornibus aurum victima od. iuvenca, mit vergoldeten Hörnern, Ov. – 2) insbes.: a) mit einem Kleidungsstücke bedecken, albenti amictu umeros, Stat. silv. 5, 2, 67: indumenta, quibus erat indutus, calciamenta, quibus erat inductus, Apul. flor. 9. p. 10, 19 Kr. – b) überziehen = ausfüllen, ebe nen, solum, Plin. 2, 194. – c) Geschriebenes in den Wachstafeln ausstreichen, durchstreichen (Ggstz. relinquere, stehen lassen), nomina, Cic.: substituti nomen, ICt. – dah. aufheben, für ungültig erklären, zurücknehmen, rückgängig machen, alci datum (als gegeben) inducere, Cic.: senatus consultum, locationem, Cic.: locationes, Liv.: decretum, Suet.

    C) eintragen = einschreiben in sein Ausgabe- und Einnahmebuch, in rationibus, Cic.: pecuniam in rationem, in Rechnung bringen, Cic.: alci agros pecuniā ingenti, anrechnen, zuschreiben, Cic.

    II) (v. duco = führen) hinein- od. wohin führen, -leiten, -bringen, A) eig.: 1) im allg.: alqm huc, herlocken, Ter.: milites in pugnam, Liv.: exercitum in Macedoniam, Liv., Aegyptum, Liv.: oves in rura, Varro: Romam deûm matrem, Plin. ep.: messorem arvis, Verg. – inter sacra et vota vincula et laqueum, herbeibringen, Tac.: nubila, heraufführen, Ov.: u. so suos ortus (v. der Aurora), Verg. – 2) insbes.: a) jmd. wo einführen, α) in eine Wohnung, in regiam habitandi causā, Caes. – bes. als Gattin heimführen, Lolliam, Tac.: aliquam gravidam penatibus suis, Tac.: filiae novercam, eine St. ins Haus bringen, Plin. ep. – β) in die Arena od. auf die Bühne führen, -bringen, aufziehen-, auftreten lassen, aufstellen, aufführen, im Passiv = aufziehen, auftreten, zur Aufführung kommen, gladiatores, Cic. ep.: iuvenes armatos, Liv.: elephantum in circum, Plin. ep. – personam Britannici iureconsulti, Cic.: inducta est Afranii togata, quae Incendium inscribitur, Suet. – γ) jmd. zum Verhör vorführen, alqm in senatum, Suet. u. Plin. ep., in curiam, Suet. – b) als Anführer Truppen in den Kampf heran-, herbeiführen, turmas, Verg.: phalangem, Curt.: turmas cum elephantis in recusantes, Curt.: hos subruendo vallo, Tac. – c) ein Gewässer wo hineinleiten, aquam in domos, Auct. b. Alex.: mare urbi, Suet.

    B) übtr.: 1) im allg.: alqm in errorem, Cic.: in hanc consuetudinem scribendi, Cic.: novum verbum in linguam, Cic.: discordiam in civitatem, Cic.: litteras quodam modo in corda discentium, Augustin. de civ. dei18, 39. – 2) insbes.: a) antun, verursachen, iniuriam adversus liberos testamento, Gaius dig. – b) animum od. in animum ind., α) es über sich gewinnen, sich in den Kopf setzen, sich entschließen, sich vornehmen, m. folg. Infin., Komik., Cic. u.a. (s. Brix Plaut. trin. 237. Drak. u. Müller Liv. 1, 17, 4. Weißenb. Liv. 27, 9, 9. Müller Anh. II. zu Liv. 2, 5, 7. die Auslgg. zu Sall. Cat. 54, 4): m. folg. ut od. ne od. (bei vorhergeh. Negation) quin od. quo minus u. Konj., es übers Herz bringen, es über sich gewinnen, potuit inducere animum, ut patrem esse sese oblivisceretur, Cic.: animum inducere non potui, ut illum tanto in maerore aspicerem, Cic.: illos patres plebem induxisse in animum, ut (id) infesto exsuli proderent, Liv.: inducere animum possum, ne aegre patiar, Plaut.: non potuisse se inducere in animum, quin... eum vindicaret, Liv.: non sustinui inducere in animum, quo minus illi eodem die facturum me indicarem, quod etc., Plin. ep. – β) die Überzeugung gewinnen, sich überzeugen, m. folg. Acc. u. Infin., induc. in anim., Ter. heaut. tim. prol. 49; Hec. 292. Liv. 2, 54, 5 u. 27, 12, 7: ind. anim., Plaut. Pers. 66. Ter. Andr. 572. Apul. apol. 56 u. 87. – γ) ind. animum ad od. in alqd, den Geist richten auf usw., ind. rursus animum suum ad meretricem, seine Neigung richten auf usw., Ter.: amici iacentem animum excitare inducereque in spem cogitationemque meliorem, bessere H. u. G. in ihm zu wecken, Cic. – c) zu etw. bringen, bewegen, veranlassen, verleiten, verführen, verlocken, vide, quo me inducas, Ter.: alqm ad bellum, Nep.: ad misericordiam, ad pudendum, ad pigendum, Cic.: vocibus adulantium in spem induci, Tac.: mit folg. ut u. Konj., alqm vera ut esse credat quae mentibimur, Plaut.: alqm, ut mentiatur, Cic.: quae te causa ut provinciā tuā excederes induxit? Liv. – m. folg. Infin., tua me virtus inducit noctes vigilare serenas, Lucr. 1, 142: designatum consulem Memmium Pollionem ingentibus promissis inducunt sententiam expromere, quā etc., Tac. ann. 12, 9. – absol., promissis, pretio, spe ind. alqm, Cic.: inductus spe, cupiditate, Cic. – dah. verleiten, anführen = täuschen, alqm, Cic. u. Tibull. – d) einführen, auftreten lassen, α) eine Pers. od. Sache redend, quos ipsos induxi loquentes, Cic.: muta quaedam loquentia, Cic.: Gygen, Cic.: gravem personam, Cic.: Scipionem de re publica disputantem, Augustin.: m. Infin., inducit matrem familias precari Apollinem, Porphyr. Hor. carm. saec. 33; u. so Porphyr. Hor. ep. 1, 16, 73. – u. ein Gespräch, sermonem hominum, Cic.: sermo inductus a tali exordio, eingeleitet worden, Cic. – β) eine Sitte, Sprache u. dgl. einführen = aufbringen, morem novum iudiciorum in rem publicam, Cic.: sermo insiticius et inductus, fremde (Ggstz. patrius), Plin. ep.: si nihil inductum et quasi devium loquimur, Fremdes, Ungehöriges, Plin. ep.: m. hoc u. folg. ut u. Konj., an hoc inducimus, ut non demus beneficia, Sen. de ben. 3, 10, 1. – m. folg. ut u. Konj., inductum in rem publicam, uti duo seu plures summae potentiae dissimiles cognomento ac potestate dispari sint, Aur. Vict. de Caes. 13, 12. – e) jmd. in etw. einführen = über etw. belehren, α) m. dopp. Acc., Aeonas naturam coniugiorum, Tert. adv. Val. 11. – β) mit Acc. pers. u. in u. Acc. rei, alqm in disciplinas dialecticas inducere (einführen) atque imbuere (einweihen), Gell. 16, 8, 1. – f) gleichs. auftreten lassen, aufführen = vorbringen, rationem Epicuri, Cic.: causam, Cic.: dubitationem, den Schwankenden spielen, Tac.

    / Synkop. Perf. induxti, Ter. Andr. 883. – altlat. induxis = induxeris, Plaut. capt. 149. – Imperat. induc, Augustin. serm. 47, 24, arch. induce, Pompon. com. 95. Varro r. r. 3, 2, 18.

    lateinisch-deutsches > induco

  • 20 conficio

    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
        Conficio, conficis, pen. corr. confeci, pen. prod. confectum, conficere, Ex Con et Facio, idem significat quod facere vel perficere. Cic. Achever et parfaire.
    \
        Conficere nucem. Plin. Rompre, Casser, Mascher.
    \
        Conficere hominem. Cic. Meurdrir, Assommer, Tuer.
    \
        Duodecim propugnatores totidem sagittarum confecit. ictibus. Sueton. Il a tué.
    \
        Ignes conficiunt syluas. Lucret. Bruslent et consument.
    \
        Conficere, per translationem. Plin. iunior, Infirmitas, moeror me conficit. Me met au bas, Me tue.
    \
        Conficere aliquam virginem. Terent. Abbatre de parolles et gaigner.
    \
        Angore confici. Cic. Estre gasté et perdu d'angoisse et de chagrin, Estre usé et consumé, ou miné.
    \
        Incendi et confici desyderio alicuius. Cic. Brusler et mourir de desir.
    \
        Se conficere. Plancus Ciceroni. Se gaster, et se tuer de travail et peine qu'on prend.
    \
        Me conficit solicitudo. Cic. Le soulci me tue.
    \
        Conficere ambulationem pomeridianam in aliquo loco. Cic. Se y pourmener.
    \
        Absolutionem conficere. Cic. Expedier, Absouldre quelqu'un de ce dont il estoit accusé.
    \
        Prope centum confecit annos. Cic. Il a vescu presque cent ans.
    \
        Annulum, pallium, soccos conficere. Cic. Faire.
    \
        Argentum alicuius conficere. Terent. Despendre et manger.
    \
        Bellum. Plin. Faire guerre, Batailler.
    \
        Conficere bellum. Cic. Venir à bout de la guerre.
    \
        Bibliothecam. Cic. Dresser une librairie.
    \
        Cibos. Plin. Digerer la viande.
    \
        Conficere cibos. Liu. Mascher la viande, Comminuer et briser bien menu.
    \
        Cursum. Cic. Achever le cours, ou la course.
    \
        Cum aliquo conficere. Cic. Chevir avec aucun, Composer avec luy.
    \
        Longo sermone vtimur, diem conficimus. Plaut. Le propos dure longuement, Le jour se passe.
    \
        Diem extremum morte conficere. Cic. Mourir.
    \
        Escas conficere dicuntur dentes intimi. Cic. Mascher et comminuer ou rompre bien menu.
    \
        Exercitum. Cic. Faire amas de gensdarmes, Lever une armee, Dresser sus.
    \
        Facinus. Cic. Commettre quelque cas meschant.
    \
        Famam. Cic. Bailler bruit.
    \
        Flagitium. Terent. Faire quelque meschanceté.
    \
        Funera iusta. Caes. Faire et parfaire les obseques d'un trespassé.
    \
        Iter. Caesar. Parfaire son chemin.
    \
        Iurisdictionem. Cic. Parachever, Quand le magistrat qui estoit en la Province avoit tenu les assises ordinaires par tous les lieux où il estoit de coustume.
    \
        Ligna et fornacem. Cato. Fendre, Apprester.
    \
        Malum alicui. Terent. Luy bastir quelque fascherie.
    \
        Mandata. Cic. Accomplir, Mettre en effect.
    \
        Munus susceptum. Cic. Achever.
    \
        Negotium. Plaut. Faire, ou Parfaire.
    \
        Nuptias. Terent. Faire nopces.
    \
        Confectae pactiones publicanorum. Cic. Les baux à ferme des choses appartenantes à la Republique estoyent faicts et achevez.
    \
        Pacem. Cic. Tranquiller et pacifier une contree.
    \
        Facillime patris pacem in leges conficiet suas. Terent. Il appaisera son pere, et l'induira et fera condescendre à faire ce qu'il vouldra.
    \
        Patrimonium. Cic. Despendre, Consumer.
    \
        Peculium grande. Plaut. Amasser, Acquerir grans biens pour soy.
    \
        Pecuniam ex re aliqua. Cic. Faire argent et amasser.
    \
        Permagna pecunia ex ea re confici potest. Cic. Il y a bien à gaigner. Bud.
    \
        Pensum. Plaut. Achever sa fusee.
    \
        Pensum meum quod datum est, confeci. Plaut. J'ay parfaict et achevé ce qu'on m'avoit donné à faire.
    \
        Porticum mille passuum conficere. Cic. En laquelle il y ait pour se pourmener mille pas d'enceincte, ou de tour.
    \
        Prandium. Plaut. Achever le disner.
    \
        Rationes. Cic. Clorre comptes et arrester.
    \
        Reditum alicui. Cic. Luy impetrer son retour et rappel.
    \
        Rem. Caesar. Venir à chef de sa besongne et entreprinse.
    \
        Rem conficere, Id est patrimonium. Cic. Despendre tout son bien.
    \
        Sacra. Cic. Faire le service divin.
    \
        Sermonem. Caesar. Achever.
    \
        Solicitudines alicui. Terent. Le mettre en soulci.
    \
        Sex illa a Dypilo stadia confecimus. Cic. Nous cheminasmes ces six stades.
    \
        Tabulas. Cic. Faire registre de ce qu'on a faict et prins.
    \
        Tempus annuum. Cic. Employer un an.
    \
        Vestem aut tunicas hybernas. Plaut. Faire.
    \
        Longam viam. Cic. Cheminer long chemin.
    \
        Quae vetustas est, quae vim diuinam conficere possit? Cic. Annichiler, Mettre à neant.
    \
        Ex quo conficitur, vt si leges duae, aut si plures, etc. Cic. Dont il s'ensuit que si, etc.
    \
        Confectum est. Cic. C'est faict.

    Dictionarium latinogallicum > conficio

См. также в других словарях:

  • propos — Propos, Vient du Latin, Propono, et signifie ores conference de paroles entre deux ou plusieurs, Sermo, Oratio, Conlocutio, comme, Ils ont propos ensemble de mes affaires, Sermonem habent de rebus meis. Par son propos j ay entendu, Ex eius… …   Thresor de la langue françoyse

  • AEDES — I. AEDES non idem cum Templo Gellius l. 14. c. 7. Non omnes aedes sacrae templa ac ne aedes quidem Vestae templum est. Varro de L. L. l. 6. Quod addit templa ut sint dextra; aiunt sancta esse, qui glossas scripserunt; nam Curia Hostilia templum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PAUPERES — τὴν πόλιν καταιχύνουσι, civitatem dehonestant, Isocrates Areopag. unde apud Israelitas noluit Deus egentem esse ullum, Per te non debet esse egens, cum omnino benedicturus sit tibi Iehova in illa terra, quam etc. Deuter. c. 15. v. 4. Quare et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • THESMOTHETAE — inter praecipuos Atheniensium Magistratus, numerô sex erant: e Novemvitis illis annuis, de quibus supra. Horum enim unus Archon dicebatur, et signabat Fastos; alter Rex, qui sacra curabat; tertius Polemarchus, cui belli commissa cura; reliqui sex …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Porism — The subject of porisms is perplexed by the multitude of different views which have been held by geometers as to what a porism really was and is.The treatise which has given rise to the controversies on this subject is the Porisms of Euclid, the… …   Wikipedia

  • APPRENTICII — ex Gallic. Apprentis, Tyrones, discipuli, qui artificii alicuius ediscendi gratiâ ex pacto ad tempus constitutum serviunt. De quibus ita Cowellus Institut. l. 1. tit. 3. §. 10. Est apud Anglos certa personarum conditio, servorum instar, libera… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CARNUTES — populi inter Celtas, Audegavensibus Turonibusque finitimi, ac Oceano proximi. Horum meminit Caesar in suis Commentariis, l. 6. c. 4. cum ait, Carnutes Remorum erant in clientela, et c. 12. Carnutum regio totius Galliae media habetur. Tasgetio… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • COLONIA — I. COLONIA Angliae oppid. apud Antoninum, quae etsi ex distantia videatur esse Subdury, nomen tamen Colne illi magis convenite scribit Talbotus. Vide Colcestria. II. COLONIA oppidum fuit, in quod Romani Magistratus ex urbe cives traduxêre, vel… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CRUX — I. CRUX apud Russos, sollenni osculô tacta, fidei pignus in illa gente maxime sollenne habetur. Quemadmodum de Pelagio scribit Sigebertus, ad A. C. 552. illum insimulatum mortis Vigilii Episcopi Romani tenentem sancta Euangelia et Crucem, publice …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIVINATIO — Graecis Μαντεία vel Μαντικὴ, (nempe ut volunt a μανία, quia causa sit externa incorporeaque ac ut Gentes putarunt divina; quo nomine etiam Daemones complectebantur) Platoni definitiur ἐπιςτήμη προδηλωτικὴ, πράξεως ἄνευ ἀποδείξεως, Scientia… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HELVETII — gens nobilissima cuius caput Aventicum olim, unâ cum Sequanis, Celtis sive Gallis proprie dictis attribuuntur a Caefare l. 1. c. 1. 2. et 3. qui illos reliquos Gallos virtute praecedere, omnibusque praestare, et totius Galliae plurimum posse ait …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»